→ Gdzie pracuje lekarz rodzinny?

Podstawowe miejsce pracy to poradnia lekarza rodzinnego fachowo nazywana poradnią podstawowej  opieki  zdrowotnej   (w   skrócie   POZ).   Pomoc   może   być   udzielona w gabinecie, a w przypadkach uzasadnionych medycznie, także w domu pacjenta (również w domu pomocy społecznej). POZ to również profilaktyczna opieka nad dziećmi i młodzieżą sprawowana przez pielęgniarkę bądź higienistkę w szkole.

→ Jak zostać pacjentem lekarz rodzinnego?

Funkcjonowanie POZ oparte jest na prawie do imiennego wyboru lekarza, pielęgniarki  i  położnej  podstawowej  opieki  zdrowotnej.  Wybór  sprowadza  się  do  wypełnienia

„deklaracji wyboru” – krótkiego formularza dostępnego w rejestracji, a jedynym dokumentem wymaganym jest dowód tożsamości. Deklarację można wypełnić osobiście w poradni, lecz obecnie bezpieczniejszą formą jest skorzystanie z Internetowego Konta

Pacjenta. Po zalogowaniu mamy możliwość wyboru bądź zmiany lekarza rodzinnego. Możemy  również sprawdzić,  do którego lekarza, pielęgniarki i położnej oraz w której przychodni złożyłyśmy już deklarację.

→ Jak często można zmienić lekarza rodzinnego?

Pacjent może bezpłatnie zmienić lekarza rodzinnego maksymalnie dwa razy w roku.      Z każdą kolejną zmianę należy uiścić opłatę 80 zł. Co ważne, opłaty nie są wymagane, jeżeli zmiana  nastąpiła  z przyczyn  niezależnych od pacjenta,  np.  rezygnacja  lekarza  z pracy, zamknięcie poradni bądź też z powodu przeprowadzki do innego miasta.

→ W jakich godzinach działa POZ?

Pomoc udzielana jest w dni powszednie od poniedziałku do piątku w godzinach od 8.00 do 18.00 z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.

→ Kto może pomóc, gdy poradnia POZ jest już zamknięta?

Poza godzinami pracy lekarza rodzinnego, pacjentów przyjmuje nocna i świąteczna opieka zdrowotna. Gabinety te są dla chorych otwarte w dni powszednie w godzinach od 18.00 do 8.00 rano dnia następnego oraz całodobowo w dni ustawowo wolne od pracy. Wykaz tych miejsc jest dostępny na stronie internetowej NFZ. W Rzeszowie pomoc  znajdziemy  w  Klinicznym  Szpitalu  Wojewódzkim  nr  2  przy  ul.  Lwowskiej,  w Szpitalu Miejskim przy ul. Rycerskiej, w Klinicznym Szpitalu Wojewódzkim nr 1 przy ul. Szopena oraz w Szpitalu Specjalistycznym PROFAMILIA przy ul. Witolda. Świadczenia

nocnej i świątecznej opieki lekarskiej udzielane są bez skierowania. Zawsze, kiedy pacjent uważa, że jego lub czyjeś życie jest zagrożone, należy bezwzględnie zadzwonić pod numer alarmowy ratownictwa medycznego – 999 lub 112.

→ Kto może pomóc, gdy poradnia POZ jest zamknięta z powodu pandemii?

W sytuacji gdy na drzwiach poradni POZ pojawia się informacja o kwarantannie bądź izolacji pracowników, może obecnie mieć miejsce. Telefon zapewne też milczy gdyż nie ma go kto odebrać, choć często wystarczy odsłuchać nagranej krótkiej informacji, która zamiast zwyczajowego „nie mogę teraz odebrać telefonu” zawierać może interesujące nas informacje.

Sytuacje takie, mimo że wyjaśnione od dawna w przepisach prawnych, przed pandemią praktycznie się nie zdarzały. Obecnie występują, choć według danych z ubiegłego miesiąca dotyczą kilkunastu poradni POZ wśród ponad 700 gabinetów w naszym województwie.

Możliwości, które oferuje system ochrony zdrowia dla pacjentów w takiej sytuacji są następujące:

1. Jeśli poradnia naszego lekarza rodzinnego należy do  placówki, która  posiada  większą  niż  jedna ilości  poradni,  to powinniśmy udać się bądź skorzystać z teleporady w jednej z nich. Przykładem jest Zakład Opieki Zdrowotnej nr 2, którego siedziba mieści się w Rzeszowie, ale poradnie rozlokowane są w kilkudziesięciu miejscowościach. Jeśli nie znamy innych poradni, powinniśmy skontaktować się z ich siedzibą.

• Jeśli poradnia naszego lekarza rodzinnego jest samodzielną placówką i nie ma swojego zastępcy, to każda inna poradnia powinna tymczasowo zająć się pacjentem. Udając się bądź dzwoniąc do niej, pacjent powinien poinformować, że jego poradnia lekarza rodzinnego nie funkcjonuje, i że oczekiwanie na jej ponowne otwarcie nie jest możliwe. Wizyta bądź teleporada nie musi w tej sytuacji wiązać się ponownym wypełnieniem deklaracji wyboru lekarza czy pielęgniarki, choć oczywiście pacjent ma do tego prawo.

Wskazane jest jednak trochę inne przygotowanie się do rozmowy z lekarzem. Nie ma on bowiem żadnych informacji na temat naszego stanu zdrowia, które  posiada nasz lekarz rodzinny. Nie wie jakie  leki przyjmujemy, czy  byliśmy    w szpitalu, a jeśli tak co znajduje się w wypisie itp. Posiadanie chociażby części swojej dokumentacji medycznej     (np. wypisy ze szpitala, zaświadczenia lekarskiej itp.) mogą pomóc lekarzowi podjąć decyzję dotyczącą przepisywanych leków i ich dawkowania czy też skierowania nas do specjalisty.

• W każdy dzień roboczy po godzinie 18 aż do godziny 8 rano oraz w niedziele i święta, stałe zastępstwo każdej poradni POZ pełni nocna i świąteczna opieka zdrowotna. Pracujący tam lekarze udzielają zarówno teleporad jak i wizyt osobistych w uzasadnionych przypadkach. Możne jest również wystawienie e-recepty bądź zalecenie zgłoszenia się do szpitala.

• Na stronie pacjent.gov.pl dostępna jest również e-wizyta czyli konsultacja online z lekarzem lub pielęgniarką udzielana za pomocą wideorozmowy lub rozmowy przez telefon, bez konieczności wychodzenia z domu. Usługa jest dostępna 24 godziny na dobę przez 7 dni w tygodniu. E-wizyta jest bezpłatna. Dzięki e-wizycie można skonsultować   z pracownikiem medycznym niepokojące objawy lub złe samopoczucie, omówić wyniki badań,  np. poziomu cukru czy ciśnienia, otrzymać e-receptę na leki, które przyjmujemy, otrzymać poradę medyczną oraz e-zwolnienie. Z e-wizyty możemy korzystać wtedy, gdy nie możemy skontaktować się ze swoim lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej.

→ Jak obecnie w czasie pandemii działa POZ i czym jest teleporada?

Zaleceniem jest,  by  każda wizyta  rozpoczynała  się od teleporady. Teleporady  są bardzo  efektywną formą pomocy i jednocześnie wyjątkowo bezpieczną gdy mówimy o reżimie sanitarnym. Oczywistym jest jednak, że nie zawsze są one wystarczające. Dlatego też, Narodowy Fundusz Zdrowia wspólnie z Ministerstwem Zdrowia zachęca do takiej formy wizyt, lecz nigdy nie narzuca sztywnych przepisów odnośnie ich stosowania. Mimo istniejących zaleceń powtarzamy, że każdy przypadek jest indywidualny i każdy pacjent powinien być traktowany oddzielnie w oparciu o kilka przesłanek takich jak stan zdrowia, możliwość udzielania porady przez telefon, wiek pacjenta, konieczność bezpośredniej diagnozy, e-recepta, e-skierowanie, e-zwolnienie, konieczność wykonania badania np. EKG itd. Są sprawy, które przez telefon  uda  się  zakończyć z pożytkiem  dla  pacjenta i  lekarza,  lecz  są  i  takie które muszą  zakończyć  się  wizytą  w gabinecie. O tej drugiej formie powinien zadecydować lekarz po rozmowie z pacjentem.

Do  NFZ  docierają   sygnały  o   utrudnionym  dostępie   do   poradni,   o   trudnościach z dodzwonieniem się czy niechęci w umawianiu wizyt osobistych. Zdajemy sobie również sprawę, że niezadowoleni pacjenci często interweniują w NFZ lub w biurze Rzecznika Praw  Pacjenta,  lecz  zadowoleni  rzadko  dzwonią  pochwalić  lekarza,  pielęgniarkę  czy ogólnie sposób przeprowadzenia wizyty lekarskiej. Stąd też niedawna ankieta telefoniczna kierowana do tych pacjentów, którzy w ciągu ostatnich kilku miesięcy korzystali z porady lekarza rodzinnego. Chcąc być obiektywnym, staraliśmy się przeprowadzić jak największą liczbę rozmów z pacjentami, by stworzyć wiarygodny obraz sytuacji. Do końca lipca br. przeprowadzono 13 tysięcy ankiet, z których wyłania

się ciekawa rzecz. Zadowolenie pacjentów z porad (osobistych i teleporad) u lekarza rodzinnego w obecnym czasie pandemii przekracza 80%.

Zawsze pozostaje te 20%, wśród których są pacjenci, którzy nie chcieli brać udziału w ankiecie i ci, którzy nie byli zadowoleni. Wszystkie negatywne opinie są skrupulatnie analizowane, a w przypadku powtarzających się nieprawidłowości, zlecane są kontrole. Osoby zaś, które w badaniu ankietowym nie uczestniczyły, lecz uważają że ich prawo do opieki medycznej zostało złamane, mogą złożyć skargę do NFZ.

→ Co może lekarz POZ?

Świadczenia lekarza rodzinnego obejmują:

• najczęściej występuje udzielanie porad w leczeniu schorzeń, w tym zapewnienie koniecznej diagnostyki laboratoryjnej oraz obrazowej i nieobrazowej (EKG, RTG, USG) zgodnie z obowiązującym wykazem – pełny wykaz poniżej,
• profilaktykę chorób, w tym badania i porady w ramach profilaktyki wieku rozwojowego oraz szczepienia ochronne,
• profilaktyka chorób układu krążenia,
• wykonywanie zabiegów w gabinecie zabiegowym i w domu pacjenta jeśli wymaga tego jego stan zdrowia,
• orzekanie o stanie zdrowia,
• inne  świadczenia wynikające z potrzeb populacji objętej opieką, w tym: kierowanie do  poradni specjalistycznych    i na leczenie szpitalne, kierowanie na rehabilitację i leczenie uzdrowiskowe, kwalifikowanie do świadczeń transportu sanitarnego w POZ i wystawianie  zleceń  przewozów,  wystawianie zleceń na realizację świadczeń  pozostających     w zakresie zadań pielęgniarki POZ, wystawianie zaświadczeń dotyczących stanu zdrowia pacjenta.

→ Lista badań dostępnych w POZ

Pamiętajmy, że lekarz zleca badania jeśli widzi konieczność ich wykonania i nie musi on kierować się prośbą  pacjenta.  Jeśli w danym momencie  badania te nie są konieczne    i wykonanie ich w późniejszym terminie nie wpłynie na stan zdrowia pacjenta, lekarz może uznać, że bezpieczniej będzie je przełożyć. Jeśli natomiast badania są potrzebne teraz, powinny zostać zlecone i wykonane. Dotyczy to również zlecania badań wymazowych w kierunku potwierdzenia koronawirusa. Pełen wykaz badań w POZ obejmuje:

Badania hematologiczne:

• morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi
• morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi
• retykulocyty
• odczyn opadania krwinek czerwonych (OB)

Badania biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi:

• sód
• potas
• wapń zjonizowany

• żelazo
• żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC)
• stężenie transferyny
• stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c)
• mocznik
• kreatynina
• glukoza
• test obciążenia glukozą
• białko całkowite
• proteinogram
• albumina
• białko C-reaktywne (CRP)
• kwas moczowy
• cholesterol całkowity
• cholesterol-HDL
• cholesterol-LDL
• triglicerydy (TG)
• bilirubina całkowita
• bilirubina bezpośrednia
• fosfataza alkaliczna (ALP)
• aminotransferaza asparaginianowa (AST)
• aminotransferaza alaninowa (ALT)
• gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP)
• amylaza
• kinaza kreatynowa (CK)
• fosfataza kwaśna całkowita (ACP)
• czynnik reumatoidalny (RF)
• miano antystreptolizyn O (ASO)
• hormon tyreotropowy (TSH)
• antygen HBs-AgHBs
• VDRL
• FT3
• FT4
• PSA – Antygen swoisty dla stercza całkowity

Badania moczu:

• ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu
• ilościowe oznaczanie białka
• ilościowe oznaczanie glukozy
• ilościowe oznaczanie wapnia
• ilościowe oznaczanie amylazy

Badania kału:

• badanie ogólne
• pasożyty
• krew utajona – metodą immunochemiczną

Badania układu krzepnięcia:

• wskaźnik protrombinowy (INR)
• czas kaolinowo-kefalinowy (APTT)
• fibrynogen

Badania mikrobiologiczne:

• posiew moczu z antybiogramem
• posiew wymazu z gardła z antybiogramem

• posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella i Shigella Badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku Badanie ultrasonograficzne (USG):
• USG tarczycy i przytarczyc
• USG ślinianek
• USG nerek, moczowodów, pęcherza moczowego
• USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego
• USG obwodowych węzłów chłonnych

Spirometria

Zdjęcia radiologiczne:

• zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej
• zdjęcia kostne – w przypadku kręgosłupa, kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej:
• zdjęcie czaszki
• zdjęcie zatok
• zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej

Badania endoskopowe:

• gastroskopia
• kolonoskopia

Badania wymazowe na obecność koronawirusa SARS-CoV-2

→ Gdzie znaleźć adresy, telefony i inne szczegółowe zasady pracy POZ?

Wszystkie dane adresowe i telefoniczne oraz informacje dotyczące opieki zdrowotnej dostępne są na:

• stronie pacjent.gov.pl
• stronie każdego z Oddziałów Wojewódzkich NFZ np. nfz-rzeszow.pl
• czynnej całą dobę infolinii NFZ. Kontakt z nią jest możliwy za pomocą bezpłatnego numer 800 190 590 oraz poprzez e-mail i czat na stronie nfz.gov.pl