Poprzednio omówiono system terapeutyczny, w dzisiejszym materiale zostaną omówione kwestie dostępności zakładów karnych pod osoby z niepełnosprawnością. Dostępność to słowo klucz w życiu osób z niepełnosprawnością. W dzisiejszym artykule skoncentrujemy się na dostępności zakładów karnych do potrzeb osób z niepełnosprawnością od strony teoretycznej i praktycznej.

Według informacji na stronie Centralnego Zarządu Służby Więziennej sprawami zajmującymi się dostępnością zakładów karnych jest koordynator ds. dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Ponadto koordynator tworzy plan działania mający na celu poprawić dostępność osobom z szczególnymi potrzebami. Wszystkie udogodnienia tworzone są na podstawie ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Zakłady karne zatrudniają osoby pełniące taką funkcję. Można to wszystko sprawdzić na stronie Centralnego Zarządu Służby Więziennej.

Dostęp zakładów karnych do potrzeb osób z niepełnosprawnością w teorii

Wytyczne stworzone przez osoby z niepełnosprawnością dotyczące dostępności więzień dla osadzonych brali pod uwagę między innymi:

• Osoby z różnymi typami niepełnosprawnościami ruchu (osoby na wózku, osoby poruszające się o kulach, osoby z niepełnosprawnościami manualnymi)
• Osoby z dysfunkcjami wzroku (niewidomi, niedowidzący)
• Osoby niesłyszące i słabosłyszące
• Osoby z innymi niepełnosprawnościami

Wytyczne oparto o 7 zasad Uniwersalnego projektowania opracowanych na Uniwersytecie w Północnej Karolinie, w USA, wskazanych w uchwalonej przez Konwencje Praw Osób Niepełnosprawnych.

• Równy dostęp – rozwiązania winny być użyteczne dla ludzi o różnych możliwościach fizycznych
• Elastyczność użytkowania – rozwiązania winny uwzględniać potrzeby i możliwości wszystkich użytkowników.
• Prostota i intuicyjność – wszystko powinno być łatwe do zrozumienia i niezależne od poziomu wiedzy i znajomości języka.
• Czytelna informacja – informacja ma być czytelna niezależnie od warunków sensorycznych.
• Tolerancja na błędy – rozwiązanie ma minimalizować niebezpieczeństwo i negatywne konsekwencje przypadkowych lub niezamierzonych działań użytkownika.
• Minimalizowanie wysiłku fizycznego – korzystanie z konkretnego rozwiązania ma być efektywne, wygodne i niepowodujące zmęczenia u osoby korzystającej.
• Parametry wielkości przestrzeni umożliwiające dostęp i użytkowania – przestrzeń i parametry danego rozwiązania powinny umożliwić korzystanie dla każdego niezależnie od postury ciała i mobilności użytkującego.

Źródło: The principales of universal design, NC State Uniwersity, The Centerfor Universal Design, 1997.

Dostęp zakładów karnych do potrzeb osób z niepełnosprawnością podzielimy na:

Wejście do budynków

Dostępność pomieszczeń należy zapewnić zgodnie z wytycznymi znajdującymi się w poniższej tabeli:

Źródło: Monitoring traktowania więźniów z niepełnosprawnością fizyczną i sensoryczną

Wejście dla osób z różną niepełnosprawnością powinno być zapewnione zgodnie z poniższymi wytycznymi, zamieszczonymi w tabeli.

Źródło: Monitoring traktowania więźniów z niepełnosprawnością fizyczną i sensoryczną

W momencie, gdy ze względu na różne czynniki nie będzie można wdrożyć rozwiązań technicznych wypisanych wyżej to zaleca się zastosowanie podnośnika według przyjętych norm.

Dostęp zakładów karnych do potrzeb osób z niepełnosprawnością w praktyce

• Zakład Karny w Potulicach – W ostatnim czasie wykonano podjazdy dla osób poruszających się na wózkach, usunięto progi i różnice w poziomie podłóg w budynkach mieszkalnych, w których znajdują się cele przystosowane dla niepełnosprawnych osadzonych. Więźniowie na wózkach mają również dostosowane aparaty telefoniczne, które są przymocowane tak, aby był swobody dostęp korzystania z nich przez osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich[5]. W zakładzie znajdują się oddziały aresztu śledczego dla mężczyzn, zakład typu zamkniętego dla młodocianych, odział terapeutyczny dla skazanych z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi lub upośledzonych umysłowo[6].
• Areszt Śledczy w Gdańsku – Ograniczono liczbę schodów dzielącą więźniów od sali widzeń, placu spacerowego, kaplicy. Zamontowano specjalną zewnętrzną platformę, która umożliwia podjazd do oddziału znajdującego się na niższym poziomie pawilonu. W bezpośrednim kontakcie z oddziałem pozostaje gabinet lekarski, świetlica oraz dyżurka oddziałowego. Nowoczesna winda osobowa usprawnia przejazd więźniów do gabinetu wychowawcy, psychologa, salki terapeutycznej i łaźni. Kąpiele odbywają się pod nadzorem służby zdrowia i realizowane są w zależności od potrzeb. W budynku, w którym funkcjonuje oddział, zmieniła się struktura, usytuowanie i wielkość cel mieszkalnych przeznaczonych dla niepełnosprawnych. Poszerzono drzwi pomieszczeń, w których zakwaterowani są osadzeni. Dla swobody i bezproblemowego przejazdu wózków inwalidzkich zlikwidowano progi wejściowe. Zwiększając kubaturę wewnętrzną cel, zażegnano problem przemieszczania się w nich nawet dwóch czy trzech wózków[7].

W zakładach karnych dokonuje się sukcesywnie remontów. Poniżej przedstawiono tabelę uwzględniającą remonty w poszczególnych latach.