Wprowadzenie

Na podstawie Europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności 2010-2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier jedna na sześć osób w Unii Europejskiej jest niepełnosprawna, co oznacza, że mniej więcej 80 mln Europejczyków boryka się z problemami związanymi z dostępnością życia społecznego oraz gospodarczego dla osób z niepełnosprawnościami[1].  To do Unii Europejskiej i do krajów członkowskich należy obowiązek poprawy sytuacji życiowej osób z niepełnosprawnością. Poniżej zostaną przedstawione akty prawne, które nawiązują do tej grupy społeczeństwa:

• Karta praw podstawowych UE
  • Art. 26 „Unia uznaje i szanuje prawo osób niepełnosprawnych do korzystania ze środków mających zapewnić im samodzielność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności.”
  • Art. 21. Napisane jest, że zakazuje się dyskryminacji między innymi ze względu na niepełnosprawność.
• Konwencja praw osób niepełnosprawnych ONZ
  • Art. 9. pkt. 1. „Aby umożliwić osobom niepełnosprawnym samodzielne funkcjonowanie i pełny udział we wszystkich sferach życia, Państwa Strony podejmą odpowiednie środki w celu zapewnienia osobom niepełnosprawnym, na zasadzie równości z innymi osobami, dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i usług, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich. Środki te, obejmujące rozpoznanie i eliminację przeszkód i barier w zakresie dostępności, stosują się między innymi do:
    • budynków, dróg, transportu oraz innych urządzeń wewnętrznych i zewnętrznych, w tym szkół, mieszkań, instytucji zapewniających opiekę medyczną i miejsc pracy,
    • informacji, komunikacji i innych usług, w tym usług elektronicznych i służb ratowniczych[2].

Dostępność

W 2019 roku w Polsce zostały wprowadzone minimalne wymogi dostępności. Obejmują trzy obszary: dostępność architektoniczną, dostępność informacyjno-komunikacyjną oraz dostępność cyfrową. W tym artykule skupimy się na dostępności architektonicznej.

• Dostępność architektoniczną

Wynika z uniwersalnego projektowania lub dostosowania istniejących przestrzeni do szczególnych potrzeb użytkowników. Przykładem takich rozwiązań jest między innymi:

• brak progów
• automatyczne drzwi
• obniżona wysokość lady
• podjazd
• szeroki korytarz
• dostępne toalety

Dostępność architektoniczna to również możliwość swobodnego poruszania się przez osoby niewidome i słabowidzące, potrzebne są informacje o rozkładzie w formie wizualnej, dźwiękowej bądź słuchowej. Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo poruszać się w przestrzeni publicznej z psem asystującym, dlatego obecność tychże psów powinna być akceptowana. Według informacji zawartych na stronie PFRON’u obowiązujące w Polsce prawo budowlane nakłada obowiązek na inwestorów i wykonawców, aby powstające obiekty były zaprojektowane uniwersalnie, a więc jako dostępne i bezpieczne dla wszystkich – również dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Takim przykładem przestrzeni dostępnej są przejścia dla pieszych z obniżonymi krawężnikami, by osoby starsze, na wózku inwalidzkim lub z balkonikiem mogły je samodzielnie pokonać, ale jednocześnie posiadające specjalnie profilowane płytki (bąble, rowkowanie), aby osoby z dysfunkcją wzroku wiedziały, że zbliżają się do przejścia. Zwykle dla osób słabowidzących stosuje się również sygnały dźwiękowe alternatywne do sygnalizacji świetlnej.

Absurdalne dostosowania

Jednym z absurdalnych dostosowań był zjazd dla osób poruszających się na wózkach w Krakowie przy jednej z najbardziej ruchliwych ulic (patrząc na powyższe informacje dostosowanie to nie spełnia opisanych wymogów.) Osoba poruszająca się na wózku będzie miała problem ze zjazdem, dla osoby niewidomej nie ma zastosowanych specjalnie wyprofilowanych płytek. Zgodzę się z tym, że nie ma krawężnika, ale nie robi to żadnej różnicy. Człowiek zjeżdżający z podjazdu wjedzie prosto na ulice, tak samo jest w przypadku osoby niewidomej bądź głuchej.

Kolejnym „absurdalnym” udogodnieniem jest miejsce parkingowe w Świnoujściu. Na załączonym obrazku widać, że usytuowanie tego miejsca budzi złość w człowieku. Wystarczy, że z obu stron zaparkują samochody i już nie ma, jak wjechać ani wyjechać. Przepisy mówią, że ma być zachowana szerokość (3,6m) oraz długość (5m) i oznaczenie o określonych symbolach. Nie ma informacji o praktycznym ulokowaniu miejsca parkingowego dla osób z niepełnosprawnością.

W jednym z parków w Świnoujściu znajduję się podjazd, który moim zdaniem zalicza się do „absurdalnych” dostosowań. Jest tak bardzo stromy, że nawet osoby poruszające się na rowerach rezygnują ze zjazdu.

Natomiast podjazd do jednego ze sklepów nie jest w ogóle praktyczny, a szerokość między jedna pochylnią a drugą jest stanowczo za duża. Kółka niejednego wózka nie zmieszczą się równocześnie na obydwóch pochylniach. Zjazd bądź wjazd po tym podjeździe może skutkować wypadkiem.

Z takimi „absurdalnymi dostosowaniami” się spotkałam, a Wy mieliście podobne sytuacje?

Opracowanie wpisu w ramach odbywanego Stażu: Weronika Apolinarek

*Fotografie umieszczone w artykule pochodzą z archiwum prywatnego autorki

[1] Komunikat KE KOM(2010) 636 z 15 listopada 2010 r.: Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier.

[2] Konwencja praw osób niepełnosprawnych, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/konwencja-onz-o-prawach-osob-niepelnosprawnych, (dostęp 16.07.2024)