Międzynarodowe Centrum Badań Okulistycznych powstanie w Warszawie dzięki dofinansowaniu przyznanemu przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) w programie Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB). Do jego celów należało będzie m.in. opracowanie narzędzi do wczesnej diagnostyki chorób oka.
Projekt został wyłoniony w konkursie na Międzynarodowe Agendy Badawcze i otrzymał finansowanie w wysokości prawie 35 mln zł na okres pięciu lat – poinformowała w poniedziałek FNP w przesłanym PAP komunikacie.
Centrum będzie działać przy Instytucie Chemii Fizycznej PAN. Będzie w nim pracować maksymalnie pięć niezależnych grup badawczych. Międzynarodowym partnerem ośrodka będzie Instytut Okulistyki University College London (UCL) w Wielkiej Brytanii.
Ośrodkiem kierować będą światowej klasy uczeni – prof. Maciej Wojtkowski z Zakładu Chemii Fizycznej Układów Biologicznych w Instytucie Chemii Fizycznej PAN i prof. Krzysztof Palczewski ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Kalifornijskiego w Irvine w USA.
Wraz z wydłużeniem średniej długości życia człowieka, w starzejących się społeczeństwach przybywa ludzi borykających się z różnymi dysfunkcjami wzroku, nierzadko prowadzącymi nawet do ślepoty. Do głównych przyczyn upośledzenia wzroku należą zaćma, zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (ang. age-related macular degeneration, AMD), jaskra i inne schorzenia siatkówki oka. Wczesna diagnoza i podjęcie leczenia są konieczne, aby zminimalizować destrukcyjne i nieodwracalne następstwa tych chorób.
„Kluczowym wyzwaniem naukowym Międzynarodowego Centrum Badań Okulistycznych jest dogłębne zbadanie dynamiki i plastyczności ludzkiego oka, co przełoży się na opracowanie nowych terapii i narzędzi diagnostycznych” – mówi prof. Maciej Wojtkowski, cytowany w przesłanym PAP komunikacie.
Badacze z MCBO opracują nowatorskie metody i narzędzia do pomiaru czynności siatkówki w czasie rzeczywistym, dzięki którym możliwe będzie wykrycie patologicznych zmian w oku wcześniej niż przy wykorzystaniu obecnych procedur i urządzeń. Możliwość postawienia wczesnej diagnozy będzie także kluczowa dla doboru odpowiedniego leczenia farmakologicznego zmian zwyrodnieniowych siatkówki i innych chorób w jej obrębie.
Połączenie innowacyjnych metod wizualizacji siatkówki oraz najnowszych odkryć w dziedzinie farmakologii pozwoli naukowcom na zaproponowanie alternatywnych metod leczenia skomplikowanych chorób siatkówki. „Przede wszystkim chcemy ułatwić dobór nowych interwencji farmakologicznych poprzez objaśnienie wpływu poszczególnych cząsteczek na występowanie zmian zwyrodnieniowych siatkówki” – mówi prof. Krzysztof Palczewski, który wraz ze swoimi współpracownikami zajmuje się farmakologią okulistyczną od ponad 30 lat.
Kolejnym wyzwaniem, z którym chcą się zmierzyć badacze z MCBO, jest podawanie nowych związków do siatkówki oka w sposób skuteczny i jednocześnie kontrolowany. Jak tłumaczy prof. Wojtkowski, obecnie metodą pierwszego wyboru przy podawaniu leków do siatkówki są iniekcje doszklistkowe. „Niestety, możliwość zastosowania tego rozwiązania ogranicza się do wybranych przypadków, a jego potencjał pozostaje niewykorzystany. Przeprowadzanie manipulacji na obiektach o wielkości wyrażanej w mikronach, jak w przypadku siatkówki oka, wymaga wyjątkowej precyzji oraz umiejętności poruszania się po bardzo ograniczonej i delikatnej przestrzeni roboczej. Dodatkowe wyzwanie stanowią naturalne ograniczenia związane ze zręcznością, drżeniem rąk czy precyzją umiejscowienia przyrządów. W związku z tym, chcemy zaproponować zrobotyzowane i w pełni zautomatyzowane iniekcje doszklistkowe” – mówi prof. Wojtkowski.
Międzynarodowe Centrum Badań Okulistycznych to inicjatywa o charakterze multidyscyplinarnym. W ośrodku będą prowadzone badania z obszaru optyki stosowanej, nowych technologii, inżynierii, chemii, biofizyki, biologii i medycyny. „Realizacja wszystkich przyjętych przez nas celów zajęłaby jednemu zespołowi w pojedynczym projekcie badawczym co najmniej dwie dekady. Jednak dzięki kompleksowo opracowanemu planowi badań oraz dobrej organizacji pracy wszystkich zaangażowanych w projekt zespołów badawczych, zamierzamy osiągnąć te cele w ciągu 5 lat” – podsumowuje prof. Maciej Wojtkowski.
FNP realizuje program Międzynarodowe Agendy Badawcze od listopada 2015 r. ze środków pochodzących z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (POIR). Efektem programu MAB ma być powstanie w Polsce wyspecjalizowanych, wiodących w skali światowej ośrodków naukowych.
