Tym razem Rampowiczka Agnieszka Sobecka podjęła się trudnego tematu przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami. Skala jest ogromna, ofiary dotyka każdy rodzaj przemocy ze strony oprawców, którymi jest najbliższa rodzina, znajomi.
Czym jest przemoc?
Jak możemy przeczytać na stronie Niebieskiej Linii jest to:
” Intencjonalne działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystując przewagę sił narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując cierpienia i szkody.”
Aby można mówić jednoznacznie o przemocy muszą zostać spełnione 4 warunki:
– intencjonalne działanie lub zaniechanie działania;
– wyraźna przewaga jednej osoby nad drugą;
– działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa oraz dobra osobiste drugiej;
– ofiara doznaje cierpienia fizycznego i psychicznego;
Jakie rodzaje przemocy wyróżniamy?
- Fizyczna – naruszanie nietykalności fizycznej.
- Psychiczna – naruszenie godności osobistej.
- Seksualna – naruszenie intymności.
- Ekonomiczna – naruszenie własności.
- Zaniedbanie – naruszenie obowiązku do opieki ze strony osób bliskich.
Przemoc fizyczna
To naruszenie nietykalności fizycznej drugiej osoby. Jest to zachowanie powodujące uszkodzenie ciała: popychanie, szarpanie, dawanie klapsów, szczypanie, ciągnięcie za włosy i uszy, kopanie, bicie ręką, pięścią, policzkowanie kogoś, przypalanie papierosem, duszenie, krępowanie ruchów, używanie do zrobienia krzywdy przedmiotów: paska, kabla.
Przemoc psychiczna
Jest naruszeniem godności osobistej. Objawia się poprzez takie zachowania agresora jak: przymus, groźby, obrażanie, wyzywanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, brak szacunku do uczuć innej osoby, krzyczenie, oczernianie, wyśmiewanie, lekceważenie, krzywdzenie zwierząt innego człowieka, czytanie cudzej korespondencji.
Przemoc seksualna
Występuje tu naruszenie intymności. Ten rodzaj przemocy polega na inicjowaniu kontaktu seksualnego z drugą osobą bez jej zgody. Polega na bezpośrednim użyciu siły lub szantażu emocjonalnym, wymuszaniu pożycia, obmacywaniu, gwałcie, zmuszaniu do niechcianych praktyk seksualnych, nieliczeniu się ze zdaniem partnera/ki, komentowaniu czyjeś anatomii, sprawności seksualnej, wyglądu.
Przemoc ekonomiczna
To naruszenie własności. Celowe niszczenie cudzej własności, pozbawienie środków niezbędnych do przeżycia, wchodzenie do czyjegoś pomieszczenia bez pozwolenia, używanie czyichś rzeczy bez zgody właściciela, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów i korespondencji, zaciąganie pożyczek, zmuszanie do brania kredytów.
Zaniedbanie
Rozumiane jako naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich. To forma przemocy ekonomicznej i objawia się poprzez: nie dawanie środków na utrzymanie, pozbawianie jedzenia, ubrania, schronienia, brak wsparcia w chorobie, utrudnianie dostępu do : mieszkania, łóżka, łazienki, kuchni, czyli jednym słowem utrudnianie zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka.
Przemoc wobec osób z niepełnosprawnościami
Ta grupa jest najbardziej narażona na przemoc ze względu na sytuację, w jakiej się znajduje. A często znajduje się w bardzo trudnej, wręcz bez wyjścia. Wśród osób z niepełnosprawności sporą grupę stanowią osoby zależne, które są zdane na łaskę lub niełaskę osób się nimi opiekujących. Osoby pełniące rolę wspierającą ,a dopuszczające się nadużyć, zasłaniają się dobrem podopiecznego, albo tym, że już nie wytrzymują konieczności opieki przez całą dobę fizycznie i psychicznie. O ile tak po ludzku takie argumenty można zrozumieć, to de facto nie usprawiedliwia to okrutnych zachowań.
Jakie zachowania przemocowe najczęściej stosują członkowie rodzin wobec osoby z niepełnosprawnością?
Tu wachlarz jest szeroki. Występuje każdy możliwy rodzaj przemocy. Spotkałam się z biciem, wyzwiskami, odmową podania leków, picia, jedzenia, karania dzieci za niegrzeczność w ten sposób, że opiekun chłopca z zanikiem mięśni nie poprawił mu pozycji głowy!!!
Opiekunowie kontrolują media społecznościowe, zawartość telefonu, podsłuchają rozmowy telefoniczne, czytają przychodzącą korespondencję, odbierają świadczenia, decydują o zakupach, zabraniają przyjemności.
Wybierają przyjaciół, partnerów, decydują o wyjazdach, rehabilitacji, formach spędzania czasu wolnego. Słowem ograniczają na każdym kroku…
A robią to, bo wiedzą, że mogą. W większości osoby zależne nie znają swoich granic, a na ten fakt niewątpliwie wpływa to, że są często badane przez lekarzy, dotykane przez rodziców i traktowane jak pacjenci medyczni. Uważają za rzecz normalną przekraczanie ich granic. Po prostu nie mają pojęcia, że mogą się bronić. Oprawcy doskonale sobie zdają sprawę, że są bezkarni. Po pierwsze, podopieczny się nie zbuntuje, bo wie, że nikt inny nie pomoże. Po drugie, społecznie opiekunowie budzą litość i podziw za poświęcenie, co jeszcze bardziej utrudnia reakcję, dostrzeżenie i zrozumienie, że ta troska to często nadużycia.
Dlaczego osoby z niepełnosprawnościami są szczególnie narażone na przemoc?
Ma na to wpływ wiele czynników: ubóstwo, brak pracy, głęboka niepełnosprawność, dyskryminacja, niewystarczająca ilość środków finansowych niezbędna do zaspokojenia potrzeb, utrudniony dostęp do dóbr i usług. W sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, a nawet życia nie proszą o pomoc, bo : są zależni od pomocy innych ludzi, nie mają narzędzi do wezwania pomocy( bariery w komunikacji, utrudniony dostęp do telefonu, mediów społecznościowych), nie wiedzą gdzie skutecznie szukać pomocy, spotykają się z barierą komunikacyjną w rozumieniu dotarcia do jednostki policji czy sądu, nie mają niezbędnej wiedzy w zakresie co jest, a co nie pogwałceniem ich praw, posiadają niską samoocenę, są uznawane za niepełnosprawny gorszy sort, a nie ludzi, którzy mają swoją godność, autonomię.
Pozostają jeszcze ważne bariery po stronie tych, którzy powinni pomóc. Policja, sędziowie, przedstawiciele innych służb, ulegają stereotypom, i nie traktują osób z niepełnosprawnościami poważnie, nie wiedzą jak im fachowo pomóc. Ale wiem, że ta pomoc jest możliwa, wystarczy tylko chcieć. Tu mogę podać przykład kolegi z głęboką niepełnosprawnością, który przez kilka godzin składał zeznania na temat agresji członka rodziny, a policjanci zrobili wszystko co w ich mocy, by mu w tym pomóc. Można? Można…
Przemoc wobec osób z niepełnosprawnością intelektualną
Na szczególną uwagę zasługuje przemoc seksualna, której w większości ofiarami padają osoby z niepełnosprawnością intelektualną. W 2013 roku Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym zrealizowało pilotażowe badania na terenie województwa mazowieckiego, z których wynika, że aż 90% osób z tej kategorii niepełnosprawnością padło ofiarą przemocy!!! Badaniem objęto jedno województwo, ale nadal taka sytuacja jest w całej Polsce, o czym świadczą liczne wzmianki medialne na temat nowych okrucieństwa wobec tych osób. Stają się ofiarami dlatego, że są społecznie uznane za osoby bezbronne, które nie mają pojęcia gdzie szukać pomocy.
Dochodziło do gwałtów , gdzie sprawcami okazywali się terapeuci!!! Rodzice bili skakanką, wieszakiem, gorącym żelazkiem, zamykali na kilka lat w kurniku, pokazywali materiały pornograficzne, gwałcili w różnych miejscach. Według europejskich i amerykańskich badań osoby z niepełnosprawnościami są 5 – krotnie bardziej narażone na przemoc. Często usprawiedliwiają swoich oprawców, którzy przeciążenie , depresję i frustrację na nich wyładowują. Niestety funkcjonuje także społeczne przyzwolenie na takie zachowania tłumaczone tym, że opiekunowie mają prawo nie wytrzymywać, a niepełnosprawni są często agresywni i tym samym prowokują pewne zachowania…
To fakt, że opieka nad osobą wymagającą ciągłego wsparcia jest trudna: brak godnej opieki wytchnieniowej, wykwalifikowanych asystentów, pomocy wykończonym rodzicom po prostu, ale to w żaden sposób nie usprawiedliwia okrucieństwa.
Z całym raportem można się zapoznać w poniższym linku:
Tata bił mnie żelazkiem gorącym – niepelnosprawni.pl
Z raportu wynika, że skala przemocy jest ogromna, jak mówią realizatorzy projektu badań, wszelakie rodzaje przemocy wręcz wylewają się z raportu, co świadczy o tym, że problem jest ogromny.
Sprawa Kamilka, który był dzieckiem z niepełnosprawnością niestety dobitnie pokazuje, że sytuacja nadal jest ciężka, i dopóki tak jak w tym przypadku nie dojdzie do tragedii, nikt nic w temacie ochrony bezbronnych przed przemocą nie robi….Lepiej nie widzieć, nie słyszeć, nie dostrzegać…
Czy mam osobiste doświadczenia w tym temacie?
Tak, mogę powiedzieć, że ,,na świeżo”…Otóż podczas spotkania w gronie znajomych pojawiła się osoba pełnosprawna, która wykazywała wobec osób z niepełnosprawnościami zachowania przemocowe: paskudne teksty mówione w oczy, ruszanie wózka bez pozwolenia, straszenie osób z MPD ( mózgowe porażenie dziecięce),dźwiękami z głośnej trąbki jest to niebezpieczne, bo wtedy pod wpływem zaskoczenia pojawiają się odruchy spastyczne, i wiele innych karygodnych zachowań.
Osobiście byłam tym przerażona, ja reagowałam, pozostali bądź się śmiali z tego niby oburzeni, lub w ogóle nie reagowali. Winny nic sobie nie robił, słysząc mój sprzeciw, wręcz się z tego śmiał…Mam nadzieję, że tej osoby już nie spotkam, bo to było bardzo złe doświadczenie dla mnie…
W jaki sposób osoby z niepełnosprawnościami mogą się bronić przed nadużyciami?
Osoby z niepełnosprawnościami, które padły ofiarą przemocy mogą się zwrócić o pomoc do sieci Okręgowych Ośrodków i Lokalnych Punktów Pomocy Pokrzywdzonym Przestępstwem. Placówki te są wspófinansowane ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest minister sprawiedliwości. Tworzą ogólnopolską Sieć Pomocy Pokrzywdzonym. Funkcjonuje 336 miejsc świadczenia pomocy w Polsce Znajdź ośrodek pomocy / Fundusz Sprawiedliwości / Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym (funduszsprawiedliwosci.gov.pl)
W każdym z tych miejsc można uzyskać pomoc: prawną, psychologiczną, psychiatryczną, pomoc materialną w postaci dofinansowania do czynszu, odzieży i żywności bądź opłat przedszkolnych i szkolnych. Zadaniem tych wszystkich form pomocy jest uświadomienie skali problemu, wskazanie możliwych rozwiązań sytuacji, uniezależnienie się ofiary od sprawcy przemocy. Z pomocy można skorzystać w formie zdalnej i kontakcie bezpośrednim.
Dla osób z niepełnosprawnością zapewniono możliwość konsultacji w języku migowym oraz spotkania w miejscach dostosowanych do ich potrzeb. Dodatkowo funkcjonuje ogólnokrajowa i całodobowa Linia Pomocy Pokrzywdzonym. Można skontaktować się telefonicznie pod nr.: 222 309 900 lub mailowo: info@numersos.pl.
Temat przemocy wobec osób z niepełnosprawnością jest trudny i bolesny, ale moim zdaniem potrzebny, bo nadal te osoby są krzywdzone, lekceważone, a przecież to tacy sami obywatele jak wszyscy inni. Gdy widzimy, że komuś kto nie może się sam obronić dzieje się krzywda, reagujmy, obojętność jest najgorsza.
Dziękujemy Agnieszce za poruszenie trudnego, jednakże bardzo ważnego tematu. Znajcie swoje prawa i korzystajcie z dostępnych form pomocy. Być może temat nie jest wam obcy? Spotkaliście się z przemocą w najbliższym środowisku wobec osoby z niepełnosprawnością? Podzielcie się z Nami opinią.
