Aktorzy z niepełnosprawnością intelektualną często w ramach warsztatów terapii zajęciowej podejmują się uczestnictwa w grupach teatralnych. W Polsce, jak i za granicą istnieją takie ugrupowania działające całkiem prężnie.
Aktorzy z niepełnosprawnością intelektualna
Środowiska teatralne, w których czynną rolę odgrywają osoby z niepełnosprawnością intelektualna w Polsce odgrywają coraz bardziej kluczową rolę. Pisze i mówi się o nich częściej niż kiedyś, świadczy o tym między innymi nagroda Paszportów Polityki[1] przyznana jednemu z teatrów.
Tego typu teatry najczęściej działają w ramach Warsztatów Terapii Zajęciowej. Początkowym celem owych warsztatów była rehabilitacja osób niezdolnych do podjęcia pracy zarobkowej. Z czasem zajęcia realizowane podczas warsztatów przybrały inną formę, a sztuka wykonywana przez aktorów z niepełnosprawnością intelektualną stała się szanowanym zjawiskiem współczesnej sztuki[2]. Ważną rolę w tworzeniu grup teatralnych z osobami z niepełnosprawnością intelektualną miała Katedra Dramatu i Teatru Instytutu Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego.
Grupa teatralna Biuro Rzeczy Osobistych „BRO”
Chyba nie tylko mi nazwa skojarzyła się z biurem rzeczy znalezionych, a to tylko grupa teatralna o podobnej nazwie. BRO działa od 1998 roku w Gdyni przy gdyńskim Kole Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym[3]. Członkami tej społeczności teatralnej są osoby z niepełnosprawnością intelektualną, w dużej mierze są to aktorzy z zespołem downa. BRO ma na swoim koncie wiele spektakli np. „Miasto”, „Obcy”, „Anima”, za które zdobywał nagrody podczas lokalnych i ogólnopolskich festiwalów.
Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=KXQGQvukt7I
Rabarbar – czy chodzi o roślinę?
Tak, tak wiem, rabarbar kojarzy się z rośliną, ale zadziwi was fakt, że w Polsce istnieje grupa teatralna o takiej samej nazwie. Teatr ten powstał już w 2000 roku pod nazwą „być”, a osobami wchodzącymi w skład teatru byli aktorzy z niepełnosprawnością intelektualną w przedziale wiekowym od 18 do 40 lat. Od początku założeniami tego teatru była realizacja warsztatów teatralnych, które odpowiadały na potrzeby osób z niepełnosprawnością intelektualną. Spektakle w ich wykonaniu poruszają sprawy istotne dla nich społecznie. Po kilku latach do zespołu dołączyły nowe osoby tworzące 26 osobową ekipę teatralną[4].
Osoba z niepełnosprawnością niezdolna do tworzenia grup teatralnych
Przemiany społeczne zachodzące w społeczeństwie w kontekście postaw wobec osób z niepełnosprawnością nadal nie są na tyle silne, aby zostało zmienione podejście dotyczące ich aktywności w procesie tworzenia zawodowych grup teatralnych. Wykonywanie zawodu aktora oraz zdobycie przez niego wykształcenia wiąże się ze sprawnością intelektualną i odpowiednią kondycją fizyczną.
Mimo tego, że istnieją środowiska teatralne gromadzące aktorów z niepełnosprawnością intelektualną to są to jednak osoby, które nie zdobyły należytego wykształcenia i wykonują ten zawodów amatorsko albo są to osoby, które ukończyły studia, ale w wyniku niesprzyjających okoliczności nabyły niepełnosprawność (rzadkie zjawisko). Dla wielu ludzi aktorski profesjonalizm ściśle wiąże się z posiadaniem dyplomu. Dla niektórych miarą profesjonalnego aktorstwa jest autentyczność kreacji i prawda jaką przekazuje aktor na scenie.
Dzięki takiej postawie aktorzy z niepełnosprawnością wchodzą w rolę z pełnym zaangażowaniem czyniąc z tej aktywności teatralnej aktywność życia[5]. Jest to powód, aby traktować ich pracę równą pracy profesjonalistom.
Ramba Zamba
Ramba Zamba z Berlina to najważniejszy integracyjny teatr w Niemczech. „Ci ludzie mają trochę inną duchowość, która wypełnia we mnie lukę, której sam nie jestem w stanie wypełnić” – mówi reżyser spektaklu Jacob Hohne. Grupę tworzy 35 osób dotkniętych rożną niepełnosprawnością np. dotknięci autyzmem. Stworzono film pt. „Ramba Zamba”, który oparty jest na twórczości tej grupy teatralnej, niestety niedostępny w naszym kraju.
Aktorzy z niepełnosprawnością intelektualną biorą czynny udział w tworzeniu grup teatralnych. Ich zaangażowanie i ogrom pracy są doceniane przez krytyków. Ugrupowania te w Polsce istnieją już od kilkunastu lat. Miejmy nadzieję, że takie osoby będą częściej gościć w kinematografii, o której częściej się mówi w mediach.
Opracowanie wpisu: Weronika Apolinarek
[1] Najbardziej prestiżowa nagroda kulturowa w Polsce. Przyznawana od 30 lat na podstawie opinii niezależnych krytyków z różnych mediów. Wyłania się nagrodzonych w siedmiu kategoriach.
[2] I. Siekierzyńska, Praca z aktorami z niepełnosprawnościami intelektualnymi oraz z aktorami zawodowymi podczas przygotowań i realizacji filmu fabularnego Amatorzy, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa,
Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Łódź, 2022.
[3] Strona internetowa off-baza.pl, https://www.off-baza.pl/teatr-biuro-rzeczy-osobistych/ (dostęp; 03.09.2024)
[4] J. Juszczak, Teatr osób niepełnosprawnych intelektualnie w kontekście inkluzji społecznej, nr 13 (6), 2013.
[5] E. Nieduziak, Teatr osób niepełnosprawnych – utopia z(realizowana), Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
Sprawdź podobne:
