Aby móc zrozumieć mowę ludzką człowiek musi najpierw dokonać identyfikacji słyszanych dźwięków, a następnie powiązać te dźwięki z treścią.
Jedną ze zdolności, która uczestniczy w złożonym procesie percepcji mowy jest słuch fonemowy, czyli zdolność precyzyjnego słyszenia i różnicowania dźwięków mowy.
Z mowy zostają wyodrębnione wyrazy, z wyrazów sylaby, z sylab głoski.
Prowadzone badania pokazują, że dzieci najpierw opanowują operacje na sylabach, syntezę (składanie wyrazu z sylab) i analizę sylabową (podział na sylaby). Czterolatki dobrze sobie radzą z takimi zadaniami.
Analiza sylabowa słowa
wiąże się z jego akcentem i rytmem, dlatego umiejętność ta staja się dużo prostsza do opanowania dla dzieci, które miały możliwość podejmowania zabaw muzyczno-rytmicznych.
Kolejną umiejętnością, którą opanowują dzieci około 5 roku życia jest rozpoznawanie rymów. Najprostszą metodą jej rozwijania jest czytanie dzieciakom poezji dziecięcej, wspólne zabawy rymowankami, wierszykami.
Analiza i synteza fonemowa
jest dla dzieci trudną umiejętnością, między innymi dlatego że na co dzień nie wymawiamy głosek w izolacji (oprócz: z, w, o, u). Pojawia się u dzieci około 6 roku życia. Umiejętność ta poprzedzona jest zdolnością wyodrębniania głoski w nagłosie (czyli pierwszej głoski wyrazu) i głoski w wygłosie (czyli ostatniej głoski wyrazu).
Słuch fonemowy
jest podstawowym elementem percepcji mowy, warunkującym poprawny rozwój mowy oraz nabycie umiejętności czytania i pisania. Jego zaburzenia mogą: utrudniać lub uniemożliwiać odbiór mowy, zaburzyć prawidłowy rozwój mowy lub zaburzyć mowę już dobrze wykształconą, a także utrudnić nabycie umiejętności pisania i czytania.
Grażyna Filipiak
https://trelemorelelogopeda.wordpress.com/category/logopedia/
Na podstawie:
- Demel G., Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 1996.
- Lipowska M., Profil rozwoju kompetencji fonologicznej dzieci w wieku przedszkolnym, wyd. Impuls, Kraków 2001.
- Styczek J., Badanie i kształtowanie słuchu fonematycznego, WSiP, Warszawa 1982.
- Mauer A., Dźwięki mowy, wyd. Impuls, Kraków 2011.
