Czym jest Zespół stresu opiekuna?

CSS – Zespół stresu opiekuna (Caregiver Stress Syndrome) nazywane także po prostu stresem opiekuna, to stan psychicznego, fizycznego i emocjonalnego wyczerpania spowodowanego długotrwałą opieką nad drugą osobą, najczęściej całkowicie niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Długotrwały stan wyczerpania może prowadzić do depresji

Zespół stresu opiekuna często wiąże się z wycieńczeniem psychicznym i fizycznym,
które wynika z całkowitego poświęcenia się osobie wymagającej opieki, zapominając wtedy o swoich własnych potrzebach. Długotrwały stan napięcia związanego z opieką 24 godziny na dobę, może doprowadzić do depresji, ponieważ niejednokrotnie na opiekunach ciąży wielka presja otoczenia, które wytyka każde, nawet najmniejsze niedociągnięcia. Każde zaniedbanie może być postrzegane jako egoizm, lub niechęć do podopiecznego, kiedy może to być po prostu objaw CSS.

Przez takie zachowanie otoczenia, opiekun może mieć jeszcze większe poczucie beznadziei, czy też mogą pojawić się pretensje do samego siebie o rzekomą złą opiekę nad swoim podopiecznym.

Do wywołania tego stanu może przyczynić się także ciężka sytuacja materialna. Niejednokrotnie przecież brakuje środków na pokrycie leczenia, czy zakup środków higienicznych.

Objawy Zespołu stresu opiekuna

Początkowe objawy CSS, to między innymi:

– lęk przed nową sytuacją

– niepewność przyszłości

– poczucie osamotnienia

– apatia

– poczucie bezsilności

– poczucie beznadziei

– zamykanie się na kontakty społeczne,

– lęk przed szukaniem pomocy i wsparcia ze strony otoczenia

Następnie mogą pojawić się:

– nerwowość

– frustracja

– napady złości

– stany depresyjne

W momencie, kiedy stany psychiczne nie zostaną opanowane, mogą pojawić się także dolegliwości fizyczne jak na przykład:

– ciągłe zmęczenie

– bóle głowy, pleców i szyi

– bezsenność

– problemy z koncentracją

– wrzody żołądka

– nadciśnienie i choroby serca

– cukrzyca

W skrajnych przypadkach osoby cierpiące na CSS sięgają po używki jak na przykład alkohol, papierosy itd.

Kontakt ze światem zewnętrznym

Bardzo ważne jest zachowanie kontaktu ze światem zewnętrznym. Opiekunowie nie powinni być
tylko i wyłącznie w negatywnych emocjach, związanych z codziennymi obowiązkami.

Mimo tego, że jak pewnie wielu wiadomo, opiekunowie mają ogromny problem z pozostawieniem chociażby na chwilę swojego podopiecznego pod okiem innej osoby, to bardzo ważny dla regeneracji organizmu jest odpoczynek, zmiana chwilowo otoczenia, rozmowa, która wyładuje emocje, albo na inny temat, która będzie w stanie, chociaż na moment, wyłączyć negatywne myśli, czy odwrócić uwagę. Tak samo działa to jeśli chodzi o osobę wymagającą opieki, która także powinna mieć możliwość rozmowy z kimś innym aniżeli tylko z osobą opiekującą się. Myślę, że w pewnym momencie takie ciągłe przebywanie opiekuna tylko z podopiecznym, z czasem może stać się toksyczne dla obu stron, a depresja, która może dotyczyć zarówno jednej jak i drugiej strony, może być po prostu niebezpieczna.

Dla osób, które mają taką możliwość, ważny jest też ruch, czy uprawianie sportu, ponieważ wytwarzana jest wtedy serotonina, zwana hormonem szczęścia, która pomaga łagodzić objawy depresji, czy apatii, jednakże w momencie długotrwałego uczucia smutku, niechęci, czy niepożądanych myśli, każdy powinien niezwłocznie skorzystać z pomocy psychologa i/lub psychiatry.

Grupa wsparcia dla CSS

W niektórych miastach działają grupy wsparcia dla opiekunów. Jest to pomoc psychologiczna, a czasami materialna. Grupy wsparcia prowadzą zajęcia psychoedukacyjne, warsztaty relaksacyjne prowadzone przez psychoterapeutę lub psychologa. Można zasięgnąć informacji co do sposobów radzenia sobie ze stresem i zdobyć wiedzę na temat opieki nad osobą chorą.

Dzięki spotkaniom, opiekun nabiera dystansu do swojej sytuacji, oraz uczy się jak budować zdrową relację ze swoim podopiecznym. Oprócz tego w takich grupach wsparcia, dzięki sponsorom, można starać się o pozyskanie na przykład środków higienicznych i pielęgnacyjnych, czy nawet sprzętu rehabilitacyjnego.

Warto wiedzieć:

Ponad połowa opiekunów może cierpieć na zespół stresu opiekuna, a wypalenie może pojawić się już po 3-6 miesiącach intensywnej, stałej opieki. Jest porównywane także do wypalenia zawodowego.

Syndrom stresu opiekuna to stosunkowo nowe pojęcie. Naukowcy na świecie zajmują się nim od zaledwie 20 lat.

Pojęcie stresu opiekuna wprowadził Austriacki lekarz mieszkający w Kanadzie Hans Selye.
Lekarz i naukowiec zajmujący się stresem przez 50 lat pracy naukowej.
Termin zapożyczył z fachowego języka inżynierów, którzy tak nazywali stan zmęczenia materiału.
Napisał na temat stresu ponad 1400 artykułów i 30 książek. Nadano mu przydomek „dr Stress”.
Był dziesięciokrotnie nominowany do Nagrody Nobla, ale ostatecznie nigdy jej nie otrzymał.

Opracowanie wpisu w ramach odbywanego Stażu: Karolina Szylar

O podobnej tematyce: