Pomoc prawna dla osób z niepełnosprawnością

Osoby z niepełnosprawnością tak samo jak osoby pełnosprawne potrzebują wsparcia prawnego i na różnym etapie swojego życia odpowiedniego poprowadzenia spraw urzędowych, spadkowych czy rodzinnych. Odpowiadając na pytania osób z niepełnosprawnością Rampowicz Grzegorz Draus zrealizował wywiad z Radcą Prawnym Wojciechem Uchmanem, zapytał nie tylko o kwestie prawne ale również o bariery i codzienne potrzeby osób z niepełnosprawnością.

Jak Pan rozumiał niepełnosprawność w dzieciństwie, a jak teraz? Co się zmieniło z upływem lat i doświadczeń życiowych?

Jako dziecko miałem mniejszy kontakt z osobami niepełnosprawnymi niż obecnie z racji wykonywanego zawodu Radcy Prawnego. W moim odczuciu dawniej był to temat tabu i wielu rodziców oraz wychowawców nie poruszało tej kwestii.

Obecnie podejście do osób niepełnosprawnych bardzo się zmieniło i nastąpiło otwarcie się na takie osoby. Ważne jest, żeby już od najmłodszych lat kształtować w dzieciach poczucie odpowiedzialności za inne osoby oraz pokazywać, jak należy zachowywać się wobec takich osób. W moim przekonaniu najważniejsza jest naturalność. Nie powinno się spuszczać głowy i udawać, że nas ten problem nie dotyczy tylko spróbować umożliwić niepełnosprawnym normalne funkcjonowanie.

Trzeba jednak zauważyć, że to dorośli, a nie dzieci, boją się nawiązania kontaktu ich dziecka z osobą niepełnosprawną. Dzieci takiego lęku nie odczuwają, nie kierują nimi żadne motywy mogące sprawić, że nie będą chciały bawić się z niepełnosprawnym ruchowo czy umysłowo kolegą. Dlatego bardzo ważne w kształtowaniu ich dorosłego sposobu patrzenia na świat jest wytłumaczenie już w dzieciństwie, czym tak naprawdę jest niepełnosprawność i że nie należy się jej bać. Robimy to w naszym przedszkolu, gdzie wspólnie z dziećmi zdrowymi przebywają dzieci sprawne inaczej. Integracja ta jest potrzebna i bardzo ważna. Dzieci zdrowe uczą się opiekuńczości oraz tolerancji.

Czy osoby z niepełnosprawnością mają inne potrzeby życiowe niż osoby pełnosprawne?

Podczas licznych rozmów z moimi Klientami i przyjaciółmi, którzy są osobami niepełnosprawnymi przewija się kilka kwestii, na które trzeba zwrócić uwagę analizując potrzeby osób niepełnosprawnych.

Ważną kwestią jest brak pomocy finansowej dla takich osób. Zasiłki dla osób niepełnosprawnych są na poziomie skrajnie niskim i często nie wystarcz na pokrycie zakupu leków a co dopiero zabezpieczenie podstawowych potrzeb życiowych. Trzeba skupić się na systemowych rozwiązaniach, które pozwolą usamodzielnić się osobom niepełnosprawnym.

Bardzo duża grupa osób chciałaby znaleźć godziwą pracę oraz otrzymać wsparcie przy zakupie własnego mieszkanie bądź samochodu. W Polsce potrzeby osób niepełnosprawnych schodzą na dalszy plan co jest niedopuszczalne. Trzeba się wsłuchać w potrzeby tych osób i pomagać chętnym osobom w celu usamodzielnienia się.

Podczas rozmów z opiekunami takich osób przejawia się problem znieczulicy społecznej. Bardzo trudno załatwić jest jakąkolwiek sprawę w urzędzie czy szpitalu. Biurokracja zniechęca takie osoby do podejmowania aktywności. W swojej praktyce spotkałem się z sytuacją, że orzecznik ZUS odmówił dożywotniej renty osobie niepełnosprawnej intelektualnie, z którą o dziecka nie ma kontaktu.

Według Pana z jakimi barierami najczęściej spotykają się osoby z niepełnosprawnością i jak można im pomóc?

Bariery, z jakimi stykają się osoby z niepełnosprawnością stanowią przeszkodę w zapewnieniu im niezależności, utrudniają integrację społeczną oraz udział w życiu społeczności. Bariery funkcjonalne wiążą się z brakiem dostępności lub utrudnieniami w korzystaniu przez osobę niepełnosprawną z przestrzeni życiowej.

Możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym jest uwarunkowania likwidacją istniejących barier architektonicznych, komunikacyjnych oraz technicznych. Za bariery architektoniczne uznaje się wszelkiego rodzaju utrudnienia, występujące w budynkach i w ich najbliższej okolicy.

Ze względu na rozwiązania techniczne, konstrukcyjne lub warunki użytkowania uniemożliwiają lub w znacznym stopniu utrudniają swobodne przemieszczanie się osobom z niepełnosprawnością. Likwidacja tego rodzaju barier wymaga przeprowadzenia inwestycji, które ułatwią osobom z niepełnosprawnością swobodny dostęp do przestrzeni miejskiej. Stanowią jedną z kluczowych potrzeb z zakresu transportu i przemieszczania się, które szczególnie ważne są dla osób z dysfunkcją ruchu oraz wzroku.

Z uwagi na powyższe trzeba ułatwić niepełnosprawnym dostęp do miejsc pracy, przestrzeni publicznej, dostęp do asystenta, pełny pakiet opieki zdrowotnej, zwiększenie zasiłków, dofinansowanie zakupu leków oraz pomoc w zakupie własnego mieszkanie czy samochodu.

Pomoc prawna dla osób z niepełnosprawnością w praktyce

Jakie formy pomocy dla osób z niepełnosprawnością są najistotniejsze patrząc pod kątem Pana zawodu oraz jakiej pomocy prawnej najczęściej Pan udziela jako Radca Prawny?

Jeżeli chodzi o zawód Radcy Prawnego istotna jest pomoc w dostępie do szeroko rozumianego sądownictwa. Niepełnosprawni zgłaszają się do mnie z prośbą o porady prawne z zakresu prawa rodzinnego, spadkowego, pracy oraz upieczeń społecznych. Często mają problem z przygotowań pism do urzędów czy otrzymaniem zasiłku.  Zachęcam osoby niepełnosprawne do większej aktywności.

Pomagamy również opiekunom osób niepełnosprawnych i prowadzimy sprawy o dopłatę zasiłku.

Istnieje możliwość wyrównania zasiłku za ostatnie 3 lata różnicy w kwocie
pomiędzy specjalnym zasiłkiem opiekuńczym 520 zł a świadczeniem
pielęgnacyjnym obecnie 1477 zł. W sumie około 30 000 zł. Wyrównanie
należy się każdemu kto w przeciągu ostatnich 3 lat pobierał kwotę 520 zł.

Trzeba przypominać niepełnosprawnym jakie prawa im przysługują i pomóc im poprzez bezpłatne porady prawne.

Czy osoby z niepełnosprawnością są bardziej narażone na oszustwa i nieuczciwe działania?

Zarówno osoby starsze jak i niepełnosprawne narażone są na liczne nieuczciwe działania i oszustwa. Trzeba szczególnie otaczać ochroną takie osoby i poprzez pomoc prawną oraz kampanie informacyjne informować ich o zagrożeniach. Osoby takie często są też wykorzystywane przez pracodawców, którzy wypłacają im nieuczciwe wynagrodzenia bądź nie zapewniają im godziwych warunków pracy. Trzeba zwracać uwagę na te zagrożenie i z nimi walczyć.

Czy w Pana środowisku zawodowym pracują osoby z niepełnosprawnością i jeśli tak to z jaką?

W środowisku adwokatów i radców prawnych pracuje bardzo dużo osób z niepełnosprawnością. Są to zazwyczaj osoby upośledzone ruchowo, po przebytej chorobie np. udarze, czy po wypadku komunikacyjnym.

Środowisko prawnicze bardzo wspiera takie osoby i bardzo często są one aktywne zawodowo pomimo swojej niepełnosprawności.

Radca Prawny Wojciech Uchman

Kancelaria Prawna Prospectrum

Wywiad zrealizował Rampowicz Grzegorz Draus