Prawo jazdy dla osób z niepełnosprawnością

Jeszcze do niedawna w naszym kraju było niewiele ośrodków, w których osoby z niepełnosprawnością mogły odbyć kurs i zdać egzamin na prawo jazdy. Obecnie sytuacja ta uległa znacznej poprawie. Osoby z niepełnosprawnościami z powodzeniem zdobywają uprawnienia i „koło w koło” uczestniczą w ruchu drogowym z pełnosprawnymi kierowcami.

Jakie wymagania obowiązują przyszłych kierowców z niepełnosprawnością?

Obniżona sprawność fizyczna nie jest barierą do prowadzenia samochodu i bycia pełnoprawnym uczestnikiem ruchu drogowego. Jednak, aby osoby z niepełnosprawnością mogły cieszyć się umiejętnością samodzielnego przemieszczania się podobnie, jak pełnosprawni muszą spełnić kilka warunków, min.:

uzyskać zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do kierowania pojazdami,
opanować sztukę jazdy,
osiągnąć pozytywny wynik na egzaminie państwowym oraz
przystosować wymarzony pojazd do fizycznych potrzeb.

Niepełnosprawność a przepisy prawa?

Kluczową kwestią w zdobyciu uprawnień do kierowania pojazdem jest stopień niepełnosprawności. Polskie przepisy przewidują, że o prawo jazdy może ubiegać się osoba z niepełnosprawnością, posiadająca minimum dwie sprawne kończyny, a jedną z nich musi być ręka.

Badania lekarskie i ocena stanu zdrowia

W przypadku oceny zdrowia, opinia lekarza zależy w dużej mierze, nie tyle od rodzaju choroby, co od jej stadium. Ponadto, od rodzaju towarzyszących dolegliwości, (które mogą np. osłabiać koncentrację, wywoływać zaburzenia wzroku, czy opóźniać dynamikę ruchów) oraz od ogólnej kondycji pacjenta. W przypadkach, kiedy istnieje podejrzenie, że choroba może się rozwijać, zaświadczenie wydawane jest na określony czas. Po jego upływie – należy ponownie wykonać badania, oceniające stan zdrowia i ponownie zdać się na decyzję lekarza.

Istnieją jednak schorzenia o tzw. ostrym przebiegu, np. choroby psychiczne (zakłócające prawidłowe funkcjonowanie mózgu), czy skrajna ślepota, które dyskwalifikują kandydatów na kierowców.

Niepełnosprawność a prawo jazdy. Jak je uzyskać?

Badania lekarskie – Krok 1

Ubieganie się o uprawnienia kierowcy, potencjalny, niepełnosprawny kandydat – rozpoczyna od oceny stanu zdrowia. Przeprowadza ją lekarz medycyny pracy, który po wykonaniu obowiązujących badań – wypisuje stosowne zaświadczenie lekarskie. W przypadku fizycznych dysfunkcji, zaświadczenie to posiada tzw. kody ograniczeń, które umieszczone są na prawie jazdy.

Profil Kandydata na Kierowcę – Krok 2

Po uzyskaniu zaświadczenia lekarskiego, kolejnym etapem jest wizyta w Wydziale Komunikacji, który mieści się w Urzędzie Miasta lub Starostwie Powiatowym. Gdzie, po wypełnieniu i złożeniu wniosku – otrzymuje się Profil Kandydata na Kierowcę (PKK). Numer PKK jest niezbędny do tego, aby zapisać się na kurs w wybranym Ośrodku Szkolenia Kierowców, a także by przystąpić do egzaminu w Ośrodku Ruchu Drogowego.

Wybór Ośrodka Szkolenia Kierowców – Krok 3

Po wyborze odpowiedniego Ośrodka Szkolenia, niepełnosprawny kursant rozpoczyna cykl szkoleń, na który składa się z 30 godzin zajęć teoretycznych i 30 godzin zajęć praktycznych. Należy jednak wziąć pod uwagę, że przyswajanie wiedzy i umiejętności, może odbywać się w różnym tempie. Niektórym osobom z niepełnosprawnością, jak i pełnosprawnym kursantom wystarcza 30 godzin jazd. Inni potrzebują dodatkowych godzin, żeby opanować samochód i z powodzeniem zdać egzamin państwowy.

Dostosowany samochód dla osoby z niepełnosprawnością

Samo szkolenie niepełnosprawnych kursantów, nie odbiega znacząco od nauki jazdy dla osób pełnosprawnych. Jedyną różnicą jest samochód, który w zależności od dysfunkcji, musi być odpowiednio przystosowany do potrzeb kierującego. Czyli posiadać np.: automatyczną skrzynię biegów, mechanizm umożliwiający operowanie gazem i hamulcem za pomocą ręki. A, także specjalną gałkę na kierownicy, która ułatwia sterowanie pojazdem jedną ręką itp.

Egzamin w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego -Krok 4

Po zakończeniu szkolenia, ustaleniu terminu i uregulowaniu opłat egzaminacyjnych – niepełnosprawny kursant przystępuje do egzaminu państwowego z teorii (w formie testu). Egzamin ten odbywa się w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego (WORD), na tych samych zasadach, jak w przypadku osób bez dysfunkcji. Różnice pojawiają się dopiero podczas egzaminu praktycznego.

W jakim samochodzie zdaje osoba z niepełnosprawnością?

Państwowe ośrodki egzaminacyjne, nie są wyposażone w samochody przystosowane do egzaminowania osób z niepełnosprawnością. Dlatego kandydaci na kierowców, na czas egzaminu – dostarczają „własny” samochód do WORD (pozwala na to nowelizacja Ustawy o Kierujących Pojazdami z 26 czerwca 2014 r). Pojazd zostaje „wypożyczony” z Ośrodka szkoleniowego, w którym się uczyli i po uprzednim zatwierdzeniu przez egzaminatora, wykorzystany do przeprowadzenia egzaminu. Dla zdających jest to bardzo komfortowa sytuacja, gdyż znając samochód – w pełni mogą oni skupić się na poleceniach i manewrach podczas jazdy.

Opłata i odbiór prawa jazdy dla osoby z niepełnosprawnością – Krok 5

Po zaliczeniu egzaminu praktycznego, należy udać się do Urzędu Miasta lub Starostwa Powiatowego, uiścić opłatę za wydanie prawa jazdy i po około dwóch tygodniach odebrać dokument!

Koszty przystosowania samochodu dla osoby z niepełnosprawnością

Ostatnim krokiem do tego, by cieszyć się nieograniczoną mobilnością, jest zakup lub przystosowanie samochodu do własnych potrzeb, wynikających z ograniczeń fizycznych. W zależności od rodzaju schorzenia, koszt przystosowania takiego samochodu waha się od 300 do 12 000 zł.

Dofinansowania dla osób z niepełnosprawnością

Osoby z niepełnosprawnością, które planują zdobyć uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi, mają możliwość ubiegania się o dofinansowanie na kurs prawa jazdy oraz zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu w ramach programu PFRON : „Aktywny samorząd”.

Program PFRON: Aktywny samorząd: Termin zakończenia przyjmowania wniosków wypada 31 sierpnia 2019 r

Jak ma być dostosowany samochód dla osoby z niepełnosprawnością?

W polskim prawie, przystosowanie techniczne pojazdu do potrzeb osób z niepełnosprawnością uregulowane jest bardzo ogólnie. Pojazd uczestniczący w ruchu drogowym musi być tak zbudowany, wyposażony i utrzymany, aby korzystanie z niego – nie zagrażało bezpieczeństwu osób nim jadących, lub innych uczestników ruchu drogowego oraz środowisku.

Dostosowanie pojazdu do konkretnej niepełnosprawności

Nie zawsze samochód musi być wyposażyć w kosztowne urządzenia. Czasami wystarczą drobne przeróbki. Jednak dobór odpowiednich urządzeń jest kluczowy, aby prowadzenie pojazdu przez osoby z niepełnosprawnością ruchową było bezpieczne. Dokonując dostosowania samochodu, trzeba pamiętać o przestrzeganiu wytycznych otrzymanych w trakcie badania lekarskiego, ujętych w kodach w rubryce 12 prawa jazdy.

Przywileje dla kierowców z niepełnosprawnością

Miejsca parkingowe dla osób z niepełnosprawnością

Najbardziej znanym z nich jest – możliwość skorzystania ze specjalnych miejsc parkingowych tzw. „kopert”. Są one zastrzeżone tylko dla osób z niepełnosprawnością, posiadających kartę parkingową. Samochód niepełnosprawnego kierowcy, powinien być uprzednio odpowiednio oznaczony stosowną naklejką. Ułatwia to korzystanie z w/w miejsc.

Karta parkingowa dla osoby z niepełnosprawnością

Kartę parkingową, może otrzymać osoba z niepełnosprawnością, która zaliczona jest : do znacznego, lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. A, także osoba z niepełnosprawnością, która nie ukończyła 16 roku życia i ma znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. W przypadku osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności – „znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się” mogą zostać stwierdzone, jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności, oznaczonej symbolem: 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna).

Korzystanie z karty parkingowej przez osobę z niepełnosprawnością

Kartę parkingową należy wyrobić w Starostwie Powiatowym lub Urzędzie Miasta. Na jej podstawie niepełnosprawni kierowcy, mogą korzystać z miejsc parkingowych, zarówno w Polsce jak i krajach Unii Europejskiej. Podczas parkowania, karta ta powinna być umieszczona za przednią szybą samochodu tak, aby było możliwe jej odczytanie.

Kierowcy z niepełnosprawnością a znaki drogowe

Oprócz uprawnienia do parkowania, na specjalnie wydzielonych miejscach, niepełnosprawny kierowca może nie stosować się (pod warunkiem zachowania szczególnej ostrożności) do określonych zakazów. Znaki, których dotyczy powyższy przepis to m.in.: strefa ograniczonego postoju oraz zakazy: ruchu w obu kierunkach, wjazdu motocykli, motorowerów czy zakaz postoju. Są one wyrażone znakami : B-1, B-3, B-3a, B-10, B-35, B-37, B-38 i B-39 (Umieszczona pod tymi znakami tabliczka T29 – „Dotyczy także niepełnosprawnych „, z dn. 30.06 2015 r straciła moc obowiązującą – na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dn.04.11.2014 r Sygn.akt U 4/14.).

Tabliczka T-29 umieszczona pod znakiem oznaczającym parking (D-18, D-18a lub D18b) oraz znak poziomy P-24, informują o miejscu postojowym, przeznaczonym dla pojazdu uprawnionej osoby niepełnosprawnej oraz dla kierującego pojazdem – przewożącego taką osobę.

Niepełnosprawność a pasy bezpieczeństwa

Część osób z niepełnosprawnością, może być zwolniona z obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa. Wg art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. „Prawa o ruchu drogowym” z tego obowiązku mogą być zwolnione osoby z niepełnosprawnością, przewożeni na noszach lub w wózkach inwalidzkich.

Inne utrudnienia wobec osób z niepełnosprawnością

Pomimo przywilejów, z których mogą korzystać osoby z niepełnosprawnością, jazda samochodem w często zatłoczonym mieście – jest nie lada wyzwaniem. Nierzadko, życie utrudniają pozostali kierowcy, zajmujący choćby miejsca parkingowe, czy nadgorliwie reagujący na oznakowany emblematem – wolniej jadący pojazd…

Nie wolno się zniechęcać, gdyż możliwość samodzielnego przemieszczania się to obietnica lepszego i łatwiejszego życia !

Najważniejsze informacje dla przyszłego kierowcy z niepełnosprawnością

O tym, czy osoba z niepełnosprawnością może być kierowcą – zawsze decyduje lekarz.

Kurs prawa jazdy można rozpocząć mając 17 lat i 9 miesięcy.

W niektórych szkołach, istnieje możliwość odbycia kursu teoretycznego dla osób z niepełnosprawnością w ramach e-learningu.

Osoba z niepełnosprawnością, posiadająca zaświadczenie lekarskie z adnotacją, że musi prowadzić samochód dostosowany do swoich potrzeb – jest zwolniona z opłat za egzamin praktyczny (Musi jednak opłacić egzamin teoretyczny oraz koszt wypożyczenia samochodu na egzamin).

Osoby, mające trwałe lub okresowe trudności w komunikowaniu się, podczas egzaminu państwowego – mają prawo do nieodpłatnej pomocy tłumacza języka migowego, lub systemu językowo-migowego.

Maksymalna kwota dofinansowania w ramach programu „Aktywny samorząd” Moduł I (tj. likwidacja barier transportowych) wynosi:

– na zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu osoby z dysfunkcją ruchu : 10.000 zł,
– w celu uzyskania prawa jazdy : 4.800 zł, w tym: dla kosztów kursu i egzaminów kat. B : 2.100 zł, dla kosztów kursu i egzaminów pozostałych kategorii : 3.500 zł (wymagany minimalny wkład własny 25% kosztów kursu).

– dla pozostałych kosztów uzyskania prawa jazdy, w przypadku kursu poza miejscem zamieszkania (zakwaterowanie, wyżywienie, dojazd w okresie trwania kursu) : 800 zł,

– dla kosztów usług tłumacza migowego : 500 zł.

– na zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu osoby z dysfunkcją słuchu : 4.000 zł.

● od 1 lipca 2019 r. egzamin na prawo jazdy kategorii AM, może odbywać się na czterokołowcu, co jest korzystną zmianą dla osób z niepełnosprawnością. (Dotychczas egzamin na tę kategorię odbywał się na dwukołowym motorowerze, co stwarzało problemy osobom z dysfunkcjami).

● kurs prawa jazdy kategorii B, dla osób z niepełnosprawnością i zdanie egzaminu państwowego uprawnia do kierowania pojazdem samochodowym, o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t (z wyjątkiem autobusu i motocykla), także z przyczepą lekką do 750 kg.

● posiadając prawo jazdy kategorii B, można prowadzić pojazdy dla kategorii AM (czyli motorower i quad) oraz ciągnik rolniczy i pojazd wolnobieżny.

● w sytuacji, kiedy prawo jazdy zostało zdobyte przed wystąpieniem niepełnosprawności – artykuł 98 Kodeksu Drogowego, zobowiązuje do zawiadomienia o tym fakcie odp. organy. (Wiąże się to z czasowym zawieszeniem uprawnień do kierowania pojazdem, na czas przejścia niezbędnych badań lekarskich) ● całkowity lub częściowy ubytek słuchu, nie jest przeciwwskazaniem zdrowotnym do uzyskania uprawnienia do kierowania pojazdami, ani powodem jego cofnięcia. (Z wyjątkiem uzyskania prawa jazdy kategorii: D1 lub D; C1 lub C przez osobę, która nie posiada prawa jazdy kategorii B albo posiada je przez okres krótszy niż 2 lata).

Przydatne linki:

https://poprawojazdy.pl/testy-na-prawo-jazdy-dla-osob-nieslyszacych – bezpłatne testy Prawo Jazdy 2019 – program dla osób niesłyszących tłumaczony na język migowy przez Ministerstwo Infrastruktury przekazana do WORD :

http://drogipubliczne.eu/niepelnosprawni-w-ruchu-drogowym – informacje na temat ulg i przywilejów dla osób niepełnosprawnych.

https://portal-sow.pfron.org.pl/opencms/export/sites/pfron-sow/sow/baza-wiedzy/informator/osoby-niepelnosprawne/oprzyrzadowanie-samochodu1 – informacje na temat dofinansowania oprzyrządowania samochodu.