Terapia zajęciowa skierowana jest do osób z niepełnosprawnością fizyczną lub intelektualną i pomaga im lepiej funkcjonować w sferze społecznej, zawodowej oraz w życiu codziennym. Obejmuje rozmaite typy zajęć, najczęściej o charakterze artystycznym i ruchowym. Terapię zajęciową prowadzą wyszkoleni terapeuci, którzy ustalają plan zajęć, czuwają nad ich organizacją oraz zachęcają pacjentów do podjęcia zleconych przez lekarza aktywności.
Terapia zajęciowa jako forma rehabilitacji osób z niepełnosprawnością
Terapia zajęciowa to forma rehabilitacji osób niepełnosprawnych, która polega na uczestnictwie w warsztatach artystycznych, ruchowych i integracyjnych. Jej celem jest zwiększenie sprawności manualnej, intelektualnej i fizycznej pacjenta. Zajęcia odbywają się w specjalnych pracowniach przy szpitalach, domach opieki społecznej, w centrach rehabilitacyjnych, w ośrodkach dla osób niepełnosprawnych, osób z problemami psychicznymi, motorycznymi, społecznymi. Rodzaj warsztatów dobiera się indywidualnie w zależności od stopnia dysfunkcji osoby niepełnosprawnej.
Udział w terapii zajęciowej ma duże znaczenie dla psychiki osób z dysfunkcjami – pozwala zapomnieć o własnych ograniczeniach, rozwija wrażliwość, buduje poczucie własnej wartości oraz przystosowuje do życia w społeczeństwie.
Niepełnosprawność a rehabilitacja
Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Przyczyną niepełnosprawności może być uszkodzenie, czyli utrata lub wada anatomiczna, psychiczna lub fizjologiczna struktury organizmu. Utrata może być całkowita, częściowo trwała lub okresowa, wrodzona lub nabyta, ustabilizowana lub progresywna, czyli postępująca.
- Do lekkiego stopnia zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocy lub środki techniczne.
- Do umiarkowanego stopnia zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagająca czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych
- Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu niezdolną do pracy lub zdolną do pracy jedynie w warunkach chronionej i wymagającą w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za, które uważa się samoobsługę
Rehabilitacja to proces medyczno-społeczny, którego ostatecznym celem jest przywrócenie człowiekowi niepełnosprawnemu optymalnej sprawności biologicznej i społecznej utraconej następstwem wad wrodzonych czy też zaburzeń rozwojowych. Rehabilitacja obejmuje wszystkie dyscypliny medyczne oraz jest dostarczona wszystkim potrzebującym bez względu na wiek. Powinna być rozpoczęta jak najwcześniej. Działania powinny być prowadzone przez zespół specjalistów kierowane na wszystkie sfery pacjenta (fizyczne, psychiczne, duchowe, zachowania społeczne itd.) przy użyciu wielu terapii i technik. Rehabilitacja jest procesem ciągłym, rozpoczęty proces rehabilitacji jest kontynuowany do końca.
Czym jest terapia zajęciowa?
Terapia zajęciowa to głównie praca ruchowo-artystyczna. Ma prowadzić do aktywowania i integracji umysłu z ciałem. Jest skierowana głównie do osób niepełnosprawnych, starszych, ale też dzieci z różnymi dysfunkcjami. Główną jej zaletą jest praca w grupie, która nie tylko motywuje do wykonywania określonych zadań, ale jednocześnie tworzy poczucie przynależności, eliminując alienację, która negatywnie wpływa na samopoczucie i chęć do pracy nad sobą. Rodzaj zajęć jest zawsze dopasowany do indywidualnego problemu i stopnia niepełnosprawności. Dlatego wszystkie elementy fizjoterapii ruchowej są bezpieczne dla uczestników i uwzględniają ich ograniczenia związane z chorobą lub wiekiem.
Proces terapeutyczny to celowe działanie specjalistów zajmujących się podopiecznym. Skład zespołu jest uwarunkowany:
- Rodzajem niepełnosprawności
- Wiekiem podopiecznego
- Czasem rozpoczęcia rehabilitacji
- Miejscem prowadzenia terapii
Proces terapeutyczny powinien być opracowany na podstawie wyników badań medycznych, psychologicznych, pedagogicznych i analizy wszystkich dokumentów oraz wywiadu z podopiecznym, z rodziną lub osobą.
Etapy procesu terapeutycznego:
- Określenie diagnozy funkcjonalnej i celu ogólnego terapii
- Planowanie celów indywidualnych i szczegółowych
- Planowanie celów grupowych
- Realizacja
- Modyfikacja
- Ewaluacja
Korzyści terapii zajęciowej
Dobrze poprowadzona terapia zajęciowa pozwala na rozwój pacjenta, zwiększa samodzielność w czynnościach życia codziennego, w samodzielnym myciu i ubieraniu się, przygotowywaniu posiłków. Terapia zajęciowa pozwala pacjentowi odkryć umiejętności i predyspozycje do pracy i tworzenia, co zmniejsza frustrację pacjenta. Pozwala także na wykonywanie pracy i zajęć twórczych, które zmniejszają stres i napięcie nerwowe. Aktywności wykonywane w ramach terapii zajęciowej poprawiają samopoczucie pacjentów oraz ich zdolności interpersonalne, czyli umiejętność porozumiewania się z innymi ludźmi, nawiązywanie rozmów, współpracy i przyjaźni.
Jakie są korzyści terapii zajęciowej dla osób niepełnosprawnych?
Po pierwsze zwiększa się samodzielność osoby która poddawana jest terapii zajęciowej. Potrafi wykonywać codzienne czynności. Często to co dla nas jest oczywiste dla osób z niepełnosprawnością może być wyczynem. Dlatego czynności dnia codziennego: higiena, ubieranie się, przygotowanie posiłków, robienie zakupów mogą dzięki terapii zajęciowej stać się dostępne dla każdego. Niezmiernie ważna korzyść to przygotowanie do pracy. Dzięki terapii można przygotowywać podopiecznych do wykonywania specjalistycznych czynności. Dzięki temu osoby mają poczucie przynależności i użyteczności dla społeczeństwa. Każdy chce się czuć potrzebny i to właśnie dzięki pracy może wyrazić. Poprawa stanu fizycznego następuje dzięki ćwiczeniom ruchowym, które poprawiają sprawność manualną i motoryczną. Zwiększa się wówczas koordynacja ruchowa i poprawia jakość życia codziennego.
Dzięki terapii zajęciowej ulega zmianie napięcie nerwowe. Dzięki wyrażeniu siebie poprzez różne formy terapii zajęciowej można przelać na papier emocje, wytańczyć je, czy pokazać na zajęciach teatralnych. Dzięki tym technikom mimo że nie umiemy opowiadać o swoich emocjach można je z powodzeniem wyrazić. Korzyść wynikająca z terapii zajęciowej to rozwój zainteresowań i pasji. Każdy potrzebuje poszukać tego co go interesuje i co uważa za swoją pasję. Możemy tą możliwość dać także osobom niepełnosprawnym. Dzięki terapii zajęciowej mogą oni odkryć swoje pasje i marzenia, aby mieć cele życiowe.
Efekty terapii zajęciowej dla osób z niepełnosprawnością
- zwiększenie samodzielności (m.in. sprawniejsze wykonywanie codziennych czynności takich jak higiena osobista, ubieranie się, przygotowywanie posiłków itd.);
- przygotowanie do pracy zawodowej;
- poprawa stanu fizycznego (m.in. usprawnienie manualne i koordynacyjne);
- złagodzenie napięcia nerwowego;
- odwrócenie uwagi pacjenta od choroby i związanych z nią problemów;
- rozwój zainteresowań, pasji;
- doskonalenie umiejętności interpersonalnych.
Prawa i obowiązki uczestników warsztatów terapii zajęciowej:
Uczestnik Warsztatu ma prawo:
- Udziału w przygotowaniu indywidualnego programu rehabilitacji
- Zaopatrzenia w niezbędny sprzęt rehabilitacji i pomoce techniczne ułatwiające wykonywanie czynności
- Pomocy instruktorów w realizacji rehabilitacji w procesie terapii zajęciowej
- Przystosowania stanowiska terapeutycznego do jego psychofizycznych sprawności
- Uczestniczenia w kołach zainteresowań oraz innych formach zajęć dodatkowych
Uczestnik Warsztatu ma obowiązek:
- Uczestniczyć w realizacji programu rehabilitacji
- Przestrzegać ustalonego czasu zajęć i porządku
- Stosować sie do poleceń pracowników Warsztatu
- Dbać o mienie warsztatu
- Przestrzegać obowiązujących w warsztacie przepisów
Rola terapeuty zajęciowego
Udany przebieg warsztatów zależy od umiejętności terapeuty zajęciowego. Od tego, czy jest on w stanie stworzyć na zajęciach przyjazną, życzliwą atmosferę, w której każda osoba niepełnosprawna będzie czuć się dobrze. Prowadzący powinien zachęcać uczestników do podejmowania określonych aktywności, ale w żadnym razie nie może ich do niczego zmuszać. Podobnie nie powinien dzielić podopiecznych na gorszych i lepszych lub chwalić tylko wybrane osoby. Ważne, aby każdemu pacjentowi w takim samym stopniu okazał wsparcie, wyrozumiałość oraz stworzył bezpieczne warunki do pracy i integracji.
Jaki powinien być terapeuta zajęciowy?
Dla osób myślących o pracy terapeuty zajęciowego najważniejsze jest zadanie sobie pytania, czy są oni w stanie dać pacjentom wystarczającą ilość empatii, troski, ciepła i zrozumienia, jakie konieczne jest w relacjach z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie i ruchowo. Praca ta daje ogromną satysfakcję, ale wymaga silnej psychiki i dużej wyrozumiałości wobec pacjentów.
Przykładowe warsztaty terapii zajęciowej
W ramach terapii zajęciowej organizuje się warsztaty z różnych dziedzin sztuki, zajęcia o charakterze sportowym i integracyjnym. Do przykładowych należą:
- warsztaty rękodzieła artystycznego – podopieczni za pomocą różnych technik (tkactwo, decoupage, origami, haft, biżuteria) tworzą własne prace plastyczne, które potem wystawiane są w pracowni. Rozwijają w ten sposób swoje umiejętności manualne, uczą się precyzji, cierpliwości, a także wyciszają się;
- warsztaty plastyczne – uczestnicy malują i rysują doskonaląc swój warsztat oraz ucząc się wyrażania emocji poprzez sztukę;
- warsztaty teatralne – podopieczni przygotowują własne przedstawienie teatralne. Poprzez odgrywanie ról stają się wrażliwi na uczucia innych i lepiej radzą sobie z zadaniami wymagającymi współpracy;
- warsztaty poezji – polegają na czytaniu poezji, recytowaniu jej w obecności innych członków grupy, a także samodzielnym pisaniu wierszy;
- warsztaty integracyjne – uczestnicy zajęć wspólnie spędzają czas grając, bawiąc się, dyskutując. Służy to zacieśnieniu więzi między podopiecznymi, rozwijaniu zdolności komunikacyjnych oraz uwrażliwieniu na emocje i potrzeby innych.
Rodzaje terapii zajęciowej dla osób z niepełnosprawnością
Istnieje wiele klasyfikacji dzielących terapię zajęciową na różnorodne rodzaje.
Jednym z najprostszych podziałów terapii zajęciowej jest na dwie następujące formy organizacji zajęć terapii zajęciowej:
- grupowa, która polega na wykonywaniu różnych bądź tych samych zadań przez kilka osób; grupy mogą być tworzone celowo lub powstawać samorzutnie
- indywidualna, gdy pacjent wykonuje zadania specjalnie dla niego przeznaczone /przygotowane, dobrane tak, aby korygowały jego zaburzone sfery w sposób indywidualny.
Dzieląc terapię zajęciową według rodzajów, wyróżniamy podział na trzy typy oddziaływań: ergoterapię, socjoterapię i arteterapię.
Ergoterapia to terapia pracą, terapia poprzez zajęcia manualne.
Socjoterapia to terapia zaburzeń zachowania i zaburzeń emocjonalnych w toku spotkań grupowych, towarzyskich.
Arteterapia jest terapią sztuką poprzez kontakt bierny lub czynny ze sztuką i kulturą.
Metody ergoterapii to:
dziewiarstwo, hafciarstwo, tkactwo, krawiectwo, kaletnictwo, metaloplastyka, stolarstwo, ogrodnictwo, wikliniarstwo, garncarstwo i ceramika.
Metody socjoterapii:
ludoterapia – zabawoterapia, terapia ruchem, trening umiejętności społecznych, rekreacja.
Metody arteterapii:
rysunek, malarstwo, grafika, rzeźba, sztuki użytkowe, zdobnictwo i dekoratorstwo, muzykoterapia, biblioterapia, filmoterapia, teatroterapia, choreoterapia.
Najczęściej stosowane techniki terapii zajęciowej w praktycznej działalności zawodu w różnych placówkach leczniczo – opiekuńczych lub Warsztatach Terapii Zajęciowej:
Techniki ergoterapii:
szydełkowanie, robienie na drutach, haft richelieu, gobelinowy, krzyżykowy, hafty regionalne, tkanie na krośnie, na ramkach, wyplatanie makram, breloczków, szycie rzeczy użytkowych, zabawkarstwo, tworzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria, wyroby z drutu np. świeczniki, breloczki, drzewka szczęścia, prace w drewnie np. płaskorzeźby, rzeźby, domki, pudełka (również z patyków), pace ogrodnicze i porządkowe np. sadzenie, kopanie, sianie, plecenie różnorodnych przedmiotów z wikliny, np. koszyki, wyrabianie garnków, dzbanów, wazonów.
Techniki socjoterapii:
zabawy manipulacyjne, zabawy tematyczne, zabawy konstrukcyjne, zabawy i gry, ćwiczenia ogólnie usprawniające, oddechowe, poranne, gry i zabawy ruchowe (połączone mogą być również z elementami rytmiki i tańca), nauka czynności życia codziennego: trening samoobsługi, np. mycie się, czesanie, ubieranie, przemieszczanie, trening kulinarny, np. estetyczne przygotowanie i spożywanie posiłków, robienie zakupów; nauka operowania pieniędzmi, doboru artykułów spożywczych, kulturalnego zachowania się przy stole, treningi: nawiązywania relacji, prowadzenia rozmowy i podtrzymywania kontaktów, aktywnego słuchania, asertywności, rozwiązywania konfliktów, silwoterapia (oddziaływanie pięknem przyrody –terapia przez spacery po lesie), wieczorki taneczne, zabawy i gry zespołowe, zwiedzanie – obserwowanie czynności wykonywanych przez inne osoby, np. występów artystycznych, zawodów sportowych bądź rezultatów ich pracy, np. oglądanie wystaw.
Techniki arteterapii:
rysowanie kredkami ołówkowymi, świecowymi, pastelami, ołówkiem, kredą, węglem, malowanie farbami plakatowymi, akwarelą, witrażowymi, olejnymi, do szkła, farbami windowcollors, tuszem kreślarskim, gipsoryt, linoryt, drzeworyt, monotypia, druk strukturalny, masy plastyczne – masa solna, glina, modelina, plastelina, masa papierowa, wosk, rzeźbienie w drewnie i innych twardych materiałach, papiero-plastyka, origami, motywy postaci, przedmiotów, kwiatów; tworzenie laurek, witraż – na okna, drzwi, butelki fotografia, plakat, projekty okładek, opakowania, ulotki reklamowe, collage – wycinanie, wyklejanie, wydzieranie z papieru i tworzenie pracy łączonej różnymi technikami plastycznymi, ikebana -układanie kompozycji z suszonych i żywych kwiatów, roślin, owoców oraz darów natury, np. kory drzewa, szyszek, mchu, muszli, drewna, piór, kompozycje w wazonie, w ramach obrazów, koszykach, dekoracje – okolicznościowe, świąteczne, np. stroiki Wielkanocne, Bożonarodzeniowe, wycinane ozdoby z papieru z okazji świąt i uroczystości, zdobienie różnych przedmiotów, np. ramek, muzykoterapia bierna – muzyka aktywizująca, relaksacyjna, trening relaksacyjny Schultza, muzykoterapia czynna –muzykowanie pacjentów (instrumenty Orffa, gitara i inne), nauka śpiewania nowych piosenek, śpiewanie utworów znanych i lubianych, popularnych ludowych czy biesiadnych, czytanie głośne fragmentów lub całości książki / tekstu przez pacjentów i rozmowa po przeczytaniu, słuchanie tekstów biblioterapeutycznych (aktywizujących bądź relaksacyjnych), poradnictwo biblioteczne –propozycje do samodzielnego czytania i rozmowa po przeczytaniu, wieczory poezji, projekcja filmów i dyskusja po niej, nagrywanie filmów, psychodrama, drama, pantomima (scenki pantomimiczne), oglądanie spektakli, taniec, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, improwizacje ruchowe przy muzyce.
Pozostałe rodzaje terapii zajęciowej to:
- estetoterapia – terapia poprzez kontakt z pięknym otoczeniem i przedmiotami (np. wyjścia do muzeum, spacery po lesie, chodzenie brzegiem morza); estetoterapia, umożliwia kontakt pacjenta z otoczeniem, uaktywniając go poprzez bodźce wzrokowe i estetyczne związane z kontaktem z naturą.
- kinezyterapia – terapia poprzez ruch (np. gimnastyka, gry zespołowe, taniec i spacery);
- zajęcia relaksacyjne – terapia wykorzystująca techniki relaksacyjne. Jej celem jest obniżenie napięcia nerwowego, złagodzenie objawów stresu, likwidacja stanów lękowych, w ramach terapii zajęciowej organizowane są zajęcia relaksacyjne polegające na medytacji, aromaterapii lub masażach, obniżające napięcie nerwowe pacjentów i zmniejszające stany lękowe oraz skutki stresu.
Inny spotykany w literaturze podział wyróżnia następujące metody terapii zajęciowej:
- Ergoterapia – terapia poprzez pracę
- Elementy psychoterapii
Muzykoterapia,
Biblioterapia, peozjoterapia
Choreoterapia, czyli taniec,
Psychodrama, przedstawienia teatralne,
Techniki relaksacyjne, sposoby na wyładowanie stresu,
Arteterapia, czzyli po przez szutkę,
- Socjoterapia
– promocja zdrowia,
– edukacja zdrowotna pacjenta,
– zajęcia dyskusyjne,
– praca w grupie / ludoterapia,
– gry i zabawy socjoterapeutyczne ,, chusta animacyjna, współpraca współdziałanie,
– edukacja zdrowotna, promocja zdrowa, wykłady fachowa literatura, plakat, ulotka,
gazeta,
- Treningi usprawniające
– trening czynności codziennych; trening higieniczny, kulinarny, budżetowy,
– trening umiejętności interpersonalnych,
– trening ruchowy; ćw ogólno usprawniające, gimnastyka poranna, ścieżka zdrowia,
– terapia ręki; ćw na przyrządach; ester cotton,
– terapia mowy,
– trening słuchu,
– trening wzroku,
– trening pamięci,
– treningi usprawniające procesy poznawcze przy użyciu specjalistycznych programów
komputerowych,
- Organizacja czasu wolnego;
– zajęcia rekreacyjno-sportowe,
– spacery,
– gry i zabawy ruchowe,
– gry i zabawy przy muzyce,
– gry i zabawy świetlicowe,
– gry i zabawy towarzyskie,
– gry i zabawy stolikowe,
– imprezy okolicznościowe,
– wieczorki taneczne,
– ogniska,
– wycieczki,
– zajęcia kulturalno oświatowe z dóbr kultury; wyjścia do kina teatru, muzeum galerii itp.,
– czytelnictwo,
– czynności religijne,
– zajęcia hobbystyczne, działalność koła zainteresowań.
Jeszcze inny podział na metody i formy terapii zajęciowej przedstawia je następująco:
Rodzaje metod:
- Estetoterapia – terapia poprzez doznania estetyczne, poprzez kontakt z pięknem
- Hortikuloterapia – ogród, terapia poprzez przebywanie lub pracę w ogrodzie
- Ludoterapia – terapia za pomocą gier i zabaw
- Silvoterapia – terapia poprzez kontakt z drzewami, lasem
- Tatosoterapia – morze, terapia poprzez kontakt z morzem, bryzą morską
- Hilaroterapia – terapia śmiechem
- Ergoterapia – realizowana przez różne formy: zajęcia kulinarne, stolarskie, konserwatorskie, ogrodnicze, informatyczne.
- Biblioterapia – inscenizacja bajek, utworów literackich, czytanie z podziałem na role, pamiętnikarstwo-dyskusja w grupie na temat wspomnień
Formy dzielą się na:
- Audytoryjne – obserwacja
- Aktywizujące – czynny udział
Ludoterapia – gry i zabawy
Korzyści:
- Nie dotyczy spraw bieżących, łagodzi skutki stresu
- Zabawa oddala kojarzenie zajęć z treningiem psychoterapeutycznym
- Zaburzenie jest przygotowaniem do aktu tworzenia, dlatego że wymaga ładu i porządku
Za pomocą zabaw dziecko poznaje otaczający świat, poznaje rzeczywistość kształtuje wyobraźnię. Pozwala wyrzucić z siebie tłumione uczucia
Silvoterapia – kontak z przyrodą, pozwala na nawiązywanie i podtrzymywanie kontaktów interpersonalnych w nowym odmiennym od codziennego otoczeniu, rozwój zainteresowań
Hilaroterapia – terapia śmiechem. 9 min wystarczy by usunąć zmęczenia, poprawić nastrój i samopoczucie
Ergoterapia – przygotowuje podopiecznych do samodzielnej pracy, na miarę możliwości
Biblioterapia – praktyczne wykorzystanie literatury w działalności terapeutycznej. Czytanie i przetwarzanie literatury.
Cele:
- Zmiana nastroju
- Pobudzenie wyobraźni
- Rozwój potrzeby do czytania
- Rozwój procesów poznawczych
- Kształtowanie postawy moralnej, prospołecznej
- Wypełnianie czasu wolnego
- Budowanie poczucia ładu i piękna
- Wzmocnienie poczucia samotności we własne siły
- Redukcja stresu będącego następstwem choroby
Formy:
- Bierna-uczestnicy słuchają narracji w opiekun czyta głośno
- Aktywna-wyraża się w dyskusji oraz inscenizacji utworów literackich
Dodatkowe metody to:
Terapia ruchem – ćwiczenia usprawniające tężyznę fizyczną,
Dogoterapia- udział psów. Podczas opieki obniża się ciśnienie w krwi, zmniejsza się poziom agresji, poczucie bezpieczeństwa, poczucie bycia potrzebnym,
Hipoterapia – jazda konna.
Pracownie Warsztatów Terapii Zajęciowej
Warsztaty Terapii Zajęciowej powinny posiadać następujące pracownie:
1) umiejętności społecznych;
2) higieny osobistej i gospodarstwa domowego;
3) kroju i szycia;
4) rękodzieła;
5) kulinarną;
6) organizacji wolnego czasu;
7) arteterapii;
8) komputerową.
9) introligatorską;
10) wyrobów z drewna;
11) wyrobów z metalu oraz ze skóry;
12) wikliniarską;
13) ceramiczną.
Pracownia Plastyczna
Zajęcia w tej pracowni są bardzo lubiane przez podopiecznych, bowiem dowolność technik plastycznych umożliwia uczestnikom wszechstronne rozwijanie wyobraźni i doskonalenie zdolności manualnych. Niepełnosprawni zajmują się malarstwem, uczą się posługiwać pędzlem, ołówkiem różnej grubości i odpowiednim doborem tych narzędzi do wykonywanej pracy. Poznają także różnego rodzaju farby, kredki i uczą się malować na odpowiednim papierze. Malowanie na szkle i folii jest szczególnie lubiane przez uczestników. Czasami wykonują też prace z gliny szybkoschnącej. Oprócz prac typowo plastycznych, sprawdzają się także przy wykonywaniu prac okazjonalnych – bożonarodzeniowych, wielkanocnych.
Pracownia Technik Różnych
Różnorodność tematyki ma na celu rozwijanie wyobraźni i kreatywności. Zajęcia pobudzają zdolności manualne, uczą cierpliwości, analitycznego myślenia, koncentracji, pracy zespołowej.
Dzięki zastosowaniu różnych technik tj. wydzieranki, wyklejanki, tworzenie kompozycji kwiatowych, malowanie na szkle witraży, butelek i słoików o oryginalnych kształtach, tworzenie i ozdabianie biżuterii metodą decoupage pod okiem terapeuty powstają piękne prace, które są wykorzystywane do dekoracji, na prezenty i na wydarzenia okolicznościowe. Dodatkowo w tej pracowni prowadzone są zajęcia komputerowe.
Pracownia Tkacko – Krawiecka
W niej uczestnicy zdobywają wiadomości dotyczące technik tkackich, uczą się czynności potrzebnych w życiu codziennym – wszywania guzików, szycia ręcznego oraz na maszynie. Wykonują też różne prace rękodzielnicze, takie jak – makramy, serwetki szydełkowe i tkane na małych krosnach. W wyposażeniu pracowni posiadamy mały warsztat tkacki, na którym uczestnicy wykonują dywaniki. Powstają tu także prace haftowane (obrazki haftem krzyżykowym, serwetki wykonane haftem richelien) oraz prace szyte maszynowo (maskotki, torby na zakupy, poduszki). Wykonujemy też wiele prac okolicznościowych związanych ze świętami Bożego Narodzenia oraz Wielkanocy (pocztówki, serwetki, itp.). W tej pracowni powstaje wiele prac na potrzeby innych pracowni WTZ.
Pracownia Techniczna
Głównym założeniem tej pracowni jest rehabilitacja zawodowa związana z obsługą drobnego sprzętu mechanicznego i narzędzi umożliwiających wykonanie czynności związanych głównie z obróbką drewna.
Pracownia techniczna o kierunku drzewnym posiada odpowiedni sprzęt, który umożliwia uczestnikom Warsztatów wykonywanie wyrobów z drewna i materiałów drewnopochodnych. Wykonują oni w niej pracę na rzecz istniejących u nas innych pracowni oraz prace dla lokalnej społeczności. Te prace, to np.: ramki do zdjęć, ramki do obrazków, ramki do widoczków wykonywanych kamerą i aparatem i inne prace.
Rehabilitacja Ruchowa
Uczestnicy biorą udział w zajęciach rehabilitacyjnych, które poprawiają sprawność fizyczną, pozwalają na rozładowanie emocji i odprężenie od codziennych zajęć w pracowniach. Każdy uczestnik ma indywidualny tok rehabilitacji opracowany przez rehabilitantkę w oparciu o zalecenia lekarskie i rodzaj niepełnosprawności.
Rehabilitacja ma na celu właściwy rozwój fizyczny organizmu, stymulowanie sprawności psychofizycznej, korektę wad postawy i braków rozwojowych. Do dyspozycji uczestników są rowery treningowe, atlas, ławeczka treningowa, materace, stół do tenisa, chusta animacyjna.
Pracownia Papieru Czerpanego
Uczestnicy uczą się cierpliwości i dokładności podczas produkcji papieru czerpanego z którego wykonują albumy, dyplomy itp. Wykonują imitacje witrażu z wykorzystaniem taśmy ołowianej, małe witraże oraz zawieszki witrażowe. Realizują się także podczas projektowania i wykonywania świec ozdobnych, żelowych i zapachowych oraz upominków z wykorzystaniem wykonanych świec. Pomagają także w produkcji podpałek do kominka i grilla.
Pracownia Ogrodnicza
Osoby niepełnosprawne wspólnie z instruktorką opiekują się Ośrodkiem rekreacji,czuwają nad porządkiem wokół stawu, placu zabaw. Dbają o teren zielony, krzewy i kwiaty. W pracowni technikami terapii są najczęściej prace z drewna; pudełka, rowerki z doniczkami, donice ogrodowe, tablice z napisami itp. Odpowiedzialni są za recykling zniczy, ich promocję i sprzedaż.
Terapia zajęciowa a zajęcia relaksacyjne
Terapia zajęciowa obejmuje zajęcia relaksacyjne, w których pracuje się nie tylko nad umysłem, ale również rozluźnieniem napięcia mięśniowego ciała, które jest np. skutkiem porażenia lub braku aktywności fizycznej. Przy tych elementach zastosowanie mają np.maty do akupresury, które pozwalają rozluźnić spięte mięśnie, usprawnić krążenie i redukują dolegliwości bólowe. Mogą być też wykorzystywane do masażu stóp. Podczas zajęć prowadzący uczy również jak zachować kontrolę nad oddechem, co jest ważne w przypadkach nadmiernego pobudzenia układu nerwowego i przekłada się na szereg napięć mięśniowych w ciele.
Terapia zajęciowa a ruch
Ważną formą terapii zajęciowej jest praca nad własnym ciałem, w celu np. usprawnienia ruchomości stawów, poprawienia kondycji fizycznej czy wyrobienia właściwych nawyków związanych z prawidłową sylwetką. Często wybieraną formą pracy są zajęcia poprawiające równowagę i koordynację ruchową, a także prawidłowe odruchy. W tym celu wykorzystywane są różnych rozmiarów piłki terapeutyczne i rehabilitacyjne za pomocą których można bezpiecznie właściwą koordynację ruchową. Z kolei piłki sensoryczne, np. z kolcami, pozwalają na masaż stóp i dłoni, przy jednoczesnym wzmocnieniu prawidłowych odruchów na bodźce zewnętrzne oraz siły mięśni.
Terapia zajęciowa ma na celu nie tylko pomoc w rehabilitacji fizycznej, ale daje też dobre efekty w usprawnianiu psychicznym pacjentów. Ważna jest jej istota, która polega przede wszystkim na pracy w grupie, daje więc niezastąpione korzyści z przebywania w gronie ludzi.
Bibliografia:
- Kozaczuk L., Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej
- Milanowska K. (red.), Techniki pracy w terapii zajęciowej
- Milanowska K., Terapia zajęciowa
- Nawrot M., Kopij E., Suska E., Woroniuk A., Kuczyńska A.: Klasyfikacja rodzajów, metod, technik i form terapii zajęciowej
- Piszczek M., Terapia zabawą – terapia przez sztukę
