Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością
Fizjoterapeutka Iwona Krempeć wyjaśnia jaki jest zakres świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami, jak obostrzenia związane z COVID 19 wpływają na stan zdrowia pacjentów oraz jak rozumie niepełnosprawność w wywiadzie zrealizowanym przez Rampowicza Grzegorza.
Wiele osób pyta jaka jest różnica w zawodzie i kwalifikacjach pomiędzy fizjoterapeutą a rehabilitantem?
Fizjoterapia i rehabilitacja to pojęcia, które często używane są zamiennie. Mylne używanie obu terminów nie jest dużym błędem, aczkolwiek charakteryzują różne płaszczyzny, zakres postępowania i przywracania sprawności osobom, które ją utraciły.
Rehabilitacja jest pojęciem szerszym niż fizjoterapia i obejmuje ogół działań mających na celu umożliwienie powrotu do sprawnego funkcjonowania fizycznego, psychologicznego i społecznego osobie, u której doszło do utraty danej sprawności.
Fizjoterapia stanowi składową szeroko pojętej rehabilitacji medycznej. Wzajemnie się uzupełniają. Podczas gdy jedne działania mają na celu przywrócenie funkcjonowania psychologicznego, społecznego i zawodowego jak się dzieje w przypadku rehabilitacji, drugie-fizjoterapeutyczne zniesienie bólu i przywrócenie sprawności fizycznej.
Kim jest, wobec tego fizjoterapeuta-dawniej rehabilitant?
To osoba z wykształceniem medycznym. Samodzielny zawód medyczny od dnia 31 maja 2016r, kiedy to ustawa o zawodzie fizjoterapeuty weszła w życie. Głównym zadaniem fizjoterapeuty jest przeprowadzenie badania diagnostycznego i funkcjonalnego dla stworzenia i modyfikacji programu fizjoterapii w różnych obszarach medycyny w tym także w rehabilitacji medycznej.
Fizjoterapeuta posiada uprawnienia do wykonywania zabiegów w zakresie kinezyterapii, fizykoterapii oraz masażu, może również zlecać i dobierać wyroby medyczne, wydawać opinie odnośnie stanu funkcjonalnego Pacjenta.
Jeśli chodzi o zakres kompetencji, to nie każdy fizjoterapeuta jest uprawniony do wykonywania samodzielnie wyżej wymienionych czynności. Uzależnione jest to od poziomu wykształcenia, czyli czy jest to magister fizjoterapii (dawniej magister rehabilitacji), licencjonowany fizjoterapeuta czy technik fizjoterapii. Osoby posiadające tytuł licencjata lub technika mają zwężone uprawnienia w zakresie wykonywania czynności zawodowych. Najszersze uprawnienia mają fizjoterapeuci posiadający tytuł magistra oraz tylko oni mają prawo do zrobienia specjalizacji.
W tym miejscu nadmienić należy, że samo ukończenie adekwatnych studiów nie uprawnia do samodzielnego wykonywania zawodu fizjoterapeuty.
Elementem niezbędnym do udzielania świadczeń zdrowotnych przez tą grupę zawodową jest posiadanie tzw. prawa wykonywania zawodu.
Prawo takie po rozpatrzeniu odpowiednich dokumentów wydaje KIF-Krajowa Izba Fizjoterapeutów i dopiero wówczas można posługiwać się tytułem zawodowym „Fizjoterapeuta”.
Jaki zakres działań Pani wykonuje i które dedykowane są osobom z niepełnosprawnością?
Zakres moich działań od ponad 10 lat dotyczy rehabilitacji domowej. Dedykowany jest dla osób, które ze względu na swój stan zdrowia nie mogą korzystać z fizjoterapii w warunkach ambulatoryjnych, czyli w gabinecie.
Są to osoby po zatorach mózgowych, udarach krwotocznych mózgu, urazach, z ciężkimi uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego, uszkodzeniem rdzenia kręgowego, chorobami przewlekle postępującymi, w szczególności: miopatiami, chorobą Parkinsona, zapaleniem wielomięśniowym, rdzeniowym zanikiem mięśni, guzami mózgu, procesami demielinizacyjnymi, przewlekłymi zespołami pozapiramidowymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów, chorobami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych lub kolanowych oraz po zabiegach endoprotezoplastyki stawów, złamaniami, obrażeniami i amputacjami kończyn dolnych osoby w stanie wegetatywnym.
NFZ finansuje do 80 dni zabiegowych w roku kalendarzowym, nie więcej niż pięć zabiegów dziennie. Zależnie od jednostki chorobowej do pół roku, do roku i dłużej.
W przypadku uzasadnionym względami medycznymi i koniecznością osiągnięcia celu leczniczego, czas trwania rehabilitacji może zostać przedłużony decyzją lekarza zlecającego zabiegi, za pisemną zgodą dyrektora właściwego oddziału NFZ.
Z jakimi niepełnosprawnościami najczęściej zgłaszają się pacjenci?
Oprócz wymienionych wyżej niepełnosprawności trafiają do mnie Pacjenci, u których występują bóle kręgosłupa różnego pochodzenia jak np. rwa kulszowa, ramienna, przepukliny, wypukliny itp. oraz osoby po urazach czy cierpiące na zespoły przeciążeniowe (łokieć tenisisty, golfisty, zespół ciasnoty kanału nadgarstka).
W każdym przypadku proces usprawniania powinien być wdrożony najszybciej jak to możliwe i oczywiście im częściej tym lepiej. Należy jednak pamiętać, że zbytnia intensywność może przynieść negatywne skutki-nie należy doprowadzić do przeciążenia organizmu. Każdy pacjent traktowany powinien być indywidualnie i również indywidualnie powinien być ułożony proces powrotu do sprawności.
Niestety ciągle przeszkodę w dostępności do szybkiej pomocy fizjoterapeutycznej w ramach NFZ stanowi długi okres oczekiwania a powrót do zdrowia i odzyskania utraconej sprawności uzależniony jest od szybko podjętego procesu usprawniania.
Czy są sytuacje, gdy musi Pani odmówić pomocy fizjoterapeutycznej i jakie to są przypadki?
Osobiście nie lubię odmawiać pomocy fizjoterapeutycznej i staram się jej udzielać jak to tylko możliwe. Często pacjenci potrzebują mojej pomocy z dnia na dzień i tu niestety pojawia się problem, gdyż brakuje czasu a niestety doba się nie rozciąga 😉. Wtedy staram się ustalić inny dogodny termin chociaż wiem, że z bólem ciężko czekać.
Z pewnością trzeba zachować wszelkie środki ostrożności w obecnym trudnym czasie, kiedy istnieje ryzyko zarażenia COVID-19 chociaż osobiście nie miałam takiej sytuacji myślę, że wielu fizjoterapeutów zrezygnowałoby ze świadczenia usług zgodnie ze stanowiskiem PIP:” Masz prawo odmówić świadczenia pracy lub opuścić stanowisko pracy, jeżeli praca na nim zagraża twojemu zdrowiu i życiu lub zdrowiu i życiu innych osób”. Dotyczy to również koronawirusa.
Zarażenie może dotyczyć zarówno pacjenta jak fizjoterapeuty, który może być nosicielem bezobjawowym. Pamiętać również należy, że fizjoterapeuta jest zobowiązany wykonywać swój zawód z należytą starannością, zgodnie z zasadami etyki zawodowej, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo oraz wykorzystując wskazania aktualnej wiedzy medycznej.
Jak ważna jest rehabilitacja w życiu osoby z niepełnosprawnością?
Oczywiście rehabilitacja osoby z niepełnosprawnością staje się jednym z ważniejszych elementów życia. Dzięki prawidłowo prowadzonemu procesowi usprawniania osoba taka ma szanse na pełen powrót do sprawności bądź poprawę lub utrzymanie aktualnego stanu zdrowia i niedopuszczenie do jego pogorszenia.
Rehabilitacja staje się stałym elementem życia w przypadku jednostek chorobowych przewlekłych, postępujących jak np.: SM, RZS czy u Pacjentów po wypadkach komunikacyjnych, urazach, udarach i osób stale poruszających się na wózku
Jaki jest standardowy zakres świadczeń rehabilitacyjnych dla osób z orzeczeniem o niepełnosprawności?
Od 1 lipca 2018 roku jedną z kluczowych zmian dla osób o znacznym stopniu niepełnosprawności jest zwiększenie dostępności do rehabilitacji. Zniesienie limitów ma na celu umożliwienie wprowadzenia indywidualnej terapii i dostosowania do realnych potrzeb Pacjenta o czym wspominałam wcześniej oraz skrócenie czasu oczekiwania poprzez przyjmowanie poza kolejnością. Jest do dobre rozwiązanie dla osób, które potrzebują natychmiastowej i stałej rehabilitacji a nie stać ich na zabiegi komercyjne.
Osoby z chorobami przewlekłymi, ale nieposiadającymi stopnia znacznego niepełnosprawności nie mogą skorzystać z tego przywileju więc pozostaje im czekać w kolejce a po wykorzystaniu 80 dni zabiegowych pisać prośbę o przedłużenie.
W ostatnich miesiącach dużo mówi się o konieczności zmiany wyceny usług w ramach NFZ. Obecne w żaden sposób nie oddają realnych kosztów prowadzenia działalności a pacjenci coraz częściej oczekują tej samej jakości usług refundowanych co usługi komercyjne. Jeżeli sytuacja się nie zmieni wiele podmiotów świadczących świadczenia zamknie działalność czego konsekwencją będzie ograniczenie dostępu fizjoterapii dla pacjentów. Trwają rozmowy pomiędzy KIF i NFZ odnośnie tego tematu.
Podczas ostatnich obostrzeń przez COVID-19 zamknięte były wszystkie gabinety rehabilitacyjne. Jaki wpływ na zdrowie i sprawność pacjentów miała taka długa przerwa?
Obostrzenia miały na celu minimalizacje ryzyka transmisji COVID-19. Jeżeli chodzi o rehabilitację domową często dotyczy ona osób starszych z chorobami współistniejącymi o zwiększonym ryzyku zachorowalności. Z pewnością przerwa w dostępie do rehabilitacji u niektórych osób zatrzymała postępy w procesie usprawniania.
W przypadku, gdyby doszło do ponownej izolacji alternatywą mogą być świadczenia udzielane za pośrednictwem połączeń video lub z wykorzystaniem nowoczesnych multimediów. Myślę, że fajnie sprawdziłyby się zajęcia online np. dla seniorów czy dzieci. Wiem, że taka forma zajęć sprawdziła się podczas marcowej izolacji np. w pewnym ośrodku w Krakowie. Seniorzy nie tylko, że skorzystali z gimnastyki, ale również podszkolili się z obsługi komputera:).
W razie obostrzeń z zakazu wyłączeni byliby pacjenci, u których zaprzestanie rehabilitacji może grozić poważnym pogorszeniem stanu zdrowia pacjenta. Z uwagi, że przepisy nie precyzują, co oznacza „poważne pogorszenie stanu zdrowia pacjenta” w ocenie Krajowej Izby Fizjoterapeutów przyjąć należy, że chodzi tu o indywidualne podejście fizjoterapeuty do każdej sytuacji w oparciu o kompletną wiedzę medyczną.
Sytuacja dotyczy poważnego zagrożenia, czyli takiego, gdzie brak zaprzestanie rehabilitacji może spowodować nieodwracalne skutki. Dodatkowo fizjoterapeuta, decydując się na udzielenie bezpośrednio świadczenia rehabilitacyjnego, powinien wykluczyć możliwość udzielenia świadczeń za pośrednictwem połączeń video, systemów teleinformatycznych lub innych łączności ze względu na stan kliniczny, jak i możliwości techniczne po stronie pacjenta.
Jak Pani rozumie niepełnosprawność? Czy można ją określić, nazwać, opisać?
Na myśl przychodzą mi słowa Anny Dymnej – „A osobę niepełnosprawną trzeba przede wszystkim dostrzec, zbliżyć się do niej i wtedy dopiero można zobaczyć w niej zwyczajnego człowieka, który tak samo jak my, ma uczucia, talenty, ambicje, różne potrzeby i bardzo chce, żeby go normalnie traktować”.
Gdy wpiszemy w wyszukiwarce hasło „Niepełnosprawność” otworzy się pełno różnorodnych definicji modeli, łącznie z definicja WHO. Wszystkie wskazują na różnego rodzaju ograniczenia stałe bądź czasowe.
Wraz z rozwojem cywilizacji zmienia się postrzeganie niepełnosprawności. Jeszcze do niedawna osoby takie były izolowane od społeczeństwa a czasem piętno prowadziło do bolesnej śmierci. Izolacja osób z niepełnosprawnością jest przejawem stereotypów, lęków. Dominujące przez wiele dziesięcioleci podejście widziało niepełnosprawności ograniczenia i dysfunkcje wymagające leczenia i wsparcia – najczęściej o charakterze charytatywnym i rehabilitacyjno-leczniczym.
Na szczęście dzisiaj sytuacja uległa zmianie również dzięki zaangażowaniu samych osób z niepełnosprawnościami, którzy wykazują się dużą determinacją podczas procesu rehabilitacji zarówno ruchowej, psychologicznej, społecznej jak i zawodowej.
Podczas rehabilitacji wykorzystuje się często proces kompensacji. Zjawisko to jest procesem polegającym na całkowitym przejęciu utraconej funkcji przez inny zdrowy narząd lub zastąpieniu częściowej funkcji przez narząd uszkodzony. Jest to naturalny proces, jakim natura obdarzyła każdego człowieka. Dzięki kompensacji bardzo często osoby niewidome i słabo widzące dotykiem poznają odpowiednie produkty, rozpoznają kształty, liczą banknoty czy osoby bez rąk przy pomocy stóp czy ust malują piękne obrazy.
Niepełnosprawni…a może Sprawni Inaczej…
Czy w Pani środowisku zawodowym pracują osoby z niepełnosprawnością i jeśli tak to z jaką?
Tak, w moim środowisku zawodowym dużo moich kolegów i koleżanek jest niewidomych bądź słabowidzących, którzy są bardzo dobrymi masażystami.
Dziękuję bardzo.
Mgr fizjoterapii Iwona Krempeć
Terapeutka metod PNF, Mulligan, McKenzie, FDM
Fizjoterapia MEDIVAPRO
https://www.facebook.com/fizjoterapiamedivapro
Wywiad zrealizował Rampowicz Grzegorz Draus
zdjęcie źródło: Iwona Krempeć
Polecamy:
Wywiady zrealizowane przez Rampowicza Grzegorza
https://rampa.net.pl/uwierz-w-siebie-wyjdz-do-ludzi-o-niepelnosprawnosci-alina-bosak/
