Witam Was Drodzy Rampowicze! Chciałbym w swojej pierwszej publikacji odnieść się do obchodzonego przed niespełna dwoma tygodniami Dnia Dyskryminacji Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną i przez to do dyskryminacji na tle niepełnosprawności w ogólnym rozumieniu.

Niepełnosprawność na przestrzeni wieków

Spróbujemy przeanalizować kwestię traktowania osób z niepełnosprawnościami tak intelektualnymi jak i ruchowymi na przestrzeni wieków, minionych okresów historycznych od epoki najdawniejszej aż po czasy współczesne.

Przyjrzymy się wielu znakomitym postaciom z niepełnosprawnościami, których działalność wpłynęła na losy świata. Postaram się opowiedzieć o poglądach na temat osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi i ruchowymi jakie dominowały wśród społeczeństw różnych państw, oraz poszczególnych grupach społecznych od zwykłych obywateli, po żołnierzy, władców jak i znane osobistości sztuki i kultury

Niepełnosprawność w Starożytności i Średniowieczu

W Starożytności jakiekolwiek zaburzenia psychiczne czy deformacje ciała traktowane były jako kary wymierzone w społeczeństwo przez rozmaite bóstwa, były to kary za grzechy jakich dopuszczały się rodziny osób niepełnosprawnych.

Osoby dotknięte przez niepełnosprawności intelektualne i ruchowe w mniemaniu społeczeństwa były obdarzone złymi mocami, lub były żywymi przepowiedniami nadchodzących klęsk i katastrof i były objęte ogólną dezaprobatą.

Można stwierdzić, że dostrzeżenie niepełnosprawności w czasach Antyku pomimo, iż kojarzony jest przede wszystkim z rozwojem kulturalno-społecznym następowało z widocznym oporem i było naznaczone ogromnym okrucieństwem i odrzuceniem. Opisywane podejście było charakterystyczne dla Starożytnej Grecji czy Starożytnego Rzymu.

Niepełnosprawność w Starożytnej Grecji

W Starożytnej Grecji dominowały zjawiska i zachowania, które położyły cień na kwestię zrozumienia problemu niepełnosprawności, oraz kwestię poszanowania praw człowieka całej ludzkości. Rozwijając wątek niepełnosprawności w Starożytnej Grecji opowiem, jak przedstawiał się ten problem w poszczególnych regionach tego kraju.

Sparta i eugenika

Niech za przykład posłuży nam region Sparty, gdzie praktyki zakładające odrzucenie osób z niepełnosprawnościami i eugenikę (eugenika czyli koncepcja zakładająca odrzucenie gatunków gorzej przystosowanych do życia, na rzecz tych lepiej rozwiniętych) porzucanie dotkniętych przez los niemowląt było wręcz wymagane przez prawo.

Opiekuńcze Ateny

Znacznie łagodniej do kwestii traktowania osób z niepełnosprawnościami podchodzono w Atenach, gdzie organizowane były różne formy wsparcia dla osób, które z uwagi np. na udział w wyprawie wojennej utraciły zdrowie.

Niepełnosprawne dzieci w Starożytnym Rzymie

Podobne zjawiska miały miejsce w Starożytnym Rzymie, gdzie noworodki naznaczone rozmaitymi chorobami były zabijane, aby społeczeństwo uchronić przed różnego rodzaju klęskami, jak również po to, aby zapobiegać wybuchom niezadowolenia społecznego.

Za przykład osoby z niepełnosprawnością, której życie w społeczeństwie Starożytnego Rzymu było naznaczone wieloma przykrymi epizodami niech posłuży sylwetka bratanka słynnego cesarza rzymskiego Druzusa zwanego Kaligulą-Klaudiusza.

Dziecięce Porażenie Mózgowe w Starożytnym Rzymie

Klaudiusz z powodu zmagania się z Dziecięcym Porażeniem Mózgowym był traktowany jako osoba dotknięta upośledzeniem umysłowym. W czasach, kiedy ideałem młodzieńca był doskonale zbudowany wojownik dojrzewanie człowieka, który powłóczył nogą, dziwacznie potrząsał głową, jąkał się, a mówiąc dostawał ślinotoku ujmując rzecz delikatnie nie należało do łatwych.

Klaudiusza z powodu trapiącej go przypadłości spotykały najbardziej dotkliwe żarty i kpiny. Kiedy po posiłku zapadał w drzemkę rzucano w Niego pestkami daktyli i oliwek, a gdy spał zakładano mu sandały na ręce, by po obudzeniu smagnięty rózgą pocierał twarz sandałami wywołując powszechną wesołość biesiadników, nawet własna matka nazywała swojego syna „ludzką poczwarą zaczętą przez naturę, lecz niewykończoną”.

Niepełnosprawny Klaudiusz

Klaudiusz odsunięty ostatecznie od kręgów władzy oddawał się ulubionym rozrywkom, czyli grece, historii, oglądaniu zmagań gladiatorów, grze w kości. Po zabójstwie Kaliguli Klaudiusz schował się za drzwiami, przebiegający żołnierz zauważył Klaudiusza, i zaprowadził do swoich współtowarzyszy. Ci złożyli przysięgę na imię Klaudiusza, którą ten przyjął i w 50. roku życia został cesarzem.

Niepełnosprawność na Dalekim Wchodzie

Jeśli chodzi o państwa Dalekiego Wschodu niepełnosprawności tak intelektualne jak i umysłowe były traktowane jako walka dobra ze złem, lub też jako zaburzenie równowagi między człowiekiem, a otaczającym człowieka światem. Starożytne Indie natomiast traktowały niepełnosprawność jako dar bogów.

Niepełnosprawność w Średniowieczu

Ciekawym zaskoczeniem w kwestii traktowania osób z niepełnosprawnościami z uwagi na zaawansowanie technologiczne, jak i mentalne oraz medyczne może być okres Średniowiecza. Zmiana podejścia do osób z niepełnosprawnościami tak intelektualnymi jak i fizycznymi uwarunkowana była rozpowszechnieniem idei chrześcijańskiego miłosierdzia.

Opieka nad niepełnosprawnymi zarówno intelektualnie jak i ruchowo była rzeczą naturalną. Opieka nad osobami niepełnosprawnymi w Średniowieczu spoczywała w rękach zgromadzeń zakonnych, jak i prowadzonych przez nie szpitale, spoczywała również w rękach rodzin. Wsparciem dla osób z niepełnosprawnościami były także tworzone przez Cechy tzw. Fundusze Chorobowe, które stanowiły realną pomoc dla tych członków Cechu, którzy utracili zdrowie. Znacznym wsparciem była także jałmużna wynikająca z doktryny chrześcijańskiej.

Niepełnosprawny Mieszko IV Plątonogi

W tym miejscu dochodzimy do kolejnej związanej z monarchią postaci, postacią tą był Mieszko IV Plątonogi. Mieszko był drugim synem Władysława II Wygnańca. Niepełnosprawność mieszka polegać miała na kłopotach z chodzeniem i przez to zapewne Mieszko nie zdobył takiej sławy jak Jego brat Bolesław Wysoki, który wykazywał niebywałą sprawność triumfując na turniejach rycerskich. Mieszko ożenił się z czeską księżniczką Ludmiłą i miał z nią pięcioro dzieci. Związek ten był początkiem nowej linii Piastów Śląskich.

Niepełnosprawność od Renesansu po czasy współczesne

Nastanie Renesansu wiąże się ze zdobywaniem coraz to większej wiedzy na temat różnych niepełnosprawności, form pomocy, czy form edukacji. Od Renesansu do czasów współczesnych przez wiele lat zaczęto przeprowadzać w tej dziedzinie szereg badań mających na celu jeszcze intensywniejsze zdobywanie wiedzy na ten temat niepełnosprawności intelektualnych i ruchowych, jednak największą poprawę w tej dziedzinie widać dopiero w latach 30 XX w.

Niestety jednak obok działań prospołecznych w dziedzinie niepełnosprawności pojawiają się różne działania mogące być uznane za negatywne takie jak wyżej wspomniane teorie eugeniczne. Myślę jednak, że obecnie wiedza na temat różnego rodzaju niepełnosprawności coraz lepiej trafia do coraz szerszego grona odbiorców.

Znane osobistości świata kultury obdarzone niepełnosprawnością

Ludwig van Beethoven

Stephen Hawking

Stevie Wonder

Tekst, opracowanie: Kamil Drożyński

zdjęcia: źródło internet