Swoją kolejną publikację chciałbym poświęcić tematowi niezwykle istotnemu – odleżynom, bowiem jest to problem dotyczący większości osób z niepełnosprawnościami. Dotyczy zwłaszcza osób, które zmuszone są do korzystania na stałe z wózka inwalidzkiego.

W artykule tym postaram się odpowiedzieć na pytanie czym jest odleżyna, przyjrzę się razem z Wami również jej etapom rozwojowym od najmniej, do najbardziej zaawansowanej postaci. Przedstawię w jaki sposób przebiega proces leczenia odleżyny, od czego jest on uzależniony. Jaką rolę w przebiegu leczenia odleżyn odgrywa dieta oraz jakie są metody zapobiegania im na przyszłość. Artykuł powstał w oparciu o osobiste doświadczenia w tym zakresie. Zapraszam serdecznie.

Co nazywamy odleżyną?

Odleżyna to rana będąca następstwem długotrwałego ucisku na tkankę. To miejscowa martwica tkanek najczęściej uciskanych przez wystające części układu kostnego. Odleżyna powstaje w wyniku miejscowego niedokrwienia, spowodowanego zbyt długim uciskiem na naczynia krwionośne.

Jak rozwija się odleżyna? Objawy jej powstawania

Rozwój odleżyny możemy podzielić na trzy etapy:

Etap pierwszy powstawania odleżyny: obejmuje pojawienie się rumienia, jak również bolesnych pęcherzy w miejscu,w którym mamy do czynienia z powstawaniem odleżyny.

Etap drugi powstawania odleżyny: obejmuje rozszerzenie się rany, powoduje ono uszkodzenie skóry na całej jej grubości. Uszkodzenie dotyczy wówczas tkanki podskórnej.

Etap trzeci powstawania odleżyn: głębokie uszkodzenie przekraczające powięź, można zaobserwować niszczenie i obumieranie tkanek mięśni, kości i stawów.

Charakterystyczne objawy odleżyn: oprócz wspomnianych pęcherzy, czy rumienia wyróżnić możemy także otarcia, zaczerwienienie zarówno znikające po ucisku naskórka, jak również takie, które utrzymuje się na skórze przez dłuższy czas. W innych wypadkach pojawiać się może także m.in. obrzmienie, czy zgrubienie naskórka.

Przyczyny powstawania odleżyn-czynniki ryzyka

Jest klika czynników, które będą wpływały na powstawanie odleżyn i można je podzielić na grupę czynników wewnętrznych i grupę czynników zewnętrznych.

Czynniki wewnętrzne powstawania odleżyn:

• zaburzenia pracy układu nerwowego
• problemy z zaburzeniem pracy układu krążenia
• zaburzenia pracy układu oddechowego
• obrzęki
• stosowanie radioterapii
• w sytuacji w której mamy do czynienia z chorobami nowotworowymi zmniejsza się odporność organizmu, zachodzą zmiany dotyczące pH skóry, lub też infekcje bakteryjne.

Czynniki zewnętrzne powstawania odleżyn:

• temperatura otoczenia
• niewłaściwy ubiór
• nieodpowiednio dobrana pościel
• niewłaściwe zaopatrzenie ortopedyczne
• bardzo ważnym czynnikiem mającym wpływ na rozwój odleżyn jest też farmakoterapia – prowadzone leczenie z zastosowaniem sterydów, leków przeciwbólowych, czy też leków uspokajających może wywierać szkodliwy wpływ na tkankę podskórną.

Które części ciała narażone są na występowanie odleżyn?

Odleżyny najczęściej tworzą się w miejscach, w których odległość powierzchni naskórka od znajdującego się pod nim układu kostnego jest stosunkowo mała.

Długotrwałe unieruchomienie powoduje ucisk tkanki czego rezultatem jest jej niedokrwienie i obumarcie. Do tych szczególnie wrażliwych części ciała zaliczyć należy m.in.: kość ogonową, pośladki, kręgosłup, pięty. W przypadku, kiedy pacjent ma problem z przestrzeganiem zaleceń lekarskich dotyczących zmian pozycji, odleżyna powstawać może m.in. na: kości biodrowej, ramiennej, czy kościach bocznych stóp.

Jak wygląda proces gojenia się odleżyn?

To jak przebiega proces gojenia i w jakim tempie zachodzi jest szczególnie istotne ponieważ wpływa na naszą sprawność w dalszej perspektywie. Stwierdzić należy, iż gojenie się odleżyn przybiera najczęściej charakter samoistny. Czas gojenia się odleżyn może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy, natomiast w cięższych przypadkach może to trwać nawet kilka lat co zaobserwowałem na własnym przykładzie.

Jakie opatrunki należy stosować?

Jeżeli mówimy o tym, jak wygląda proces gojenia odleżyn myślę, że warto powiedzieć także o tym, jakie opatrunki należałoby stosować tak, aby gojenie się odleżyny przebiegało w szybszym tempie.

Istnieje kilka grup takich właśnie opatrunków:

Opatrunki półprzepuszczalne wykonane z błon poliuretanowych

Opatrunki utrzymują się na ranie w okresie do dwóch tygodni.

Opatrunki hydrocoloidowe

Zawierają specjalny żel, który utrzymywać się może w ranie w okresie od 3 dni do tygodnia.

Dekstranomery

Utrzymują się na ranie do dwóch dni.

Opatrunki poliuretanowe

Utrzymują się na powierzchni rany w okresie 5 dni.

Opatrunki hydrofiberowe

Zmieniane są w zależności od potrzeby oraz stanu rany.

Opatrunki hydrożelowe

Utrzymują się na powierzchni rany przez 3 dni.

Opatrunki alginianowe

Wymieniane powinny być co tydzień.

Opatrunki złożone

Ich aktywność utrzymuje się w okresie dwóch tygodni.

Opatrunki z dodatkiem srebra

Utrzymują się na ranie w okresie do 7 dni.

Dieta osób narażonych na występowanie odleżyn

Proces gojenia się każdych ran, a zwłaszcza odleżyn uzależniony jest od tego, jak odżywia się dana osoba.

Dieta osoby, która zmaga się z problemem odleżyn powinna obfitować w większą ilość białka. Oprócz niego ważną rolę w diecie odgrywa obecność soli mineralnych w posiłkach, czy też obecność witamin A,E i C.

Jadłospis osób zmagających się z odleżynami powinien być bogaty także w owoce i warzywa. Istotnym składnikiem diety jest także błonnik, gdyż pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu i reguluje pracę jelit.

Osoby zmagające się z odleżynami powinny przestrzegać: trzy posiłkowego systemu odżywiania tj.: śniadanie, obiad i kolacja. Posiłki powinny dostarczać głównie białka, szczególnie pochodzenia zwierzęcego. Warzywa i owoce powinny być podawane w różnych formach np. w formie surówek, przecierów, soków. W innych przypadkach należy wprowadzić suplementację pokarmową.

Profilaktyka i zapobieganie odleżynom

Jeśli chodzi o profilaktykę i zapobieganie powstawaniu odleżyn stwierdzić należy, że ważną rolę odgrywa tutaj higiena. Skóra winna być przemywana ciepłą wodą, należny stosować głównie delikatne środki i mydła (np szare mydło).

Zapobiegać należy także nadmiernemu wysuszeniu skóry poprzez utrzymywanie jej w stanie delikatnego nawilżenia, czy też unikać łączenia środków natłuszczających i pudru. Innym ważnym problemem jest tutaj także zmiana pozycji osoby walczącej z odleżynami. Osoby z niepełnosprawnościami powinny pamiętać o zmianach pozycji co kilkanaście minut, gdyż fakt ten wpływa na prawidłowe ukrwienie części ciała szczególnie narażonych na występowanie odleżyn.

Opracowanie: Rampowicz Kamil Drożyński

Publikacje Kamila Drożyńskiego: